Cronje daha çok Güney Afrika’da görülen Fransızca kökenli bir soyisim. Anlamı “mağara adamı”.
Andre Cronje de Güney Afrikalı. Cape Town kentinden. Bankaların milyarlarca dolar kaynak tüketerek yaptıkları işleri sadece bilgisayar programları ile gerçekleştiren merkeziyetsiz finans ya da DeFi bu yıl çok popüler. İşte Andre Cronje bu ekosistem için adeta bir ‘Kaptan Mağara Adamı’ yani bir süper kahraman.
Cronje, 2001 yılında Stellenbosch Üniversitesi’nde hukuk okumaya başladı. Ancak daha sonra bilgisayar mühendisliğine merak saldı. Altı aylık hızlandırılmış bir kurs alarak program yazmayı öğrendi. Finansal teknolojiler (Fintech) alanına girdi. 2008’den İtibaren veritabanı mimarisi üzerine odaklandı. Dağıtık veritabanı teknolojilerinin (DLT) ilkörneği blockchain ve başta Bitcoin olmak üzere kripto paralar dikkatini çekti. Zamanla DeFi Andre’de tutku haline geldi.
Belki duymuşsunuzdur. İki günde 500 milyon $ toplayan bir başka DeFi projesi YAM yazılım kodları denetlenmediği için bir hata ile karşılaştı ve ikinci günün sonunda sistem çöktü. 750 bin $ değerinde kriptopara buhar oldu. Sistemin kendi dijital varlığı YAM’ın fiyatı 150 $’lardan 1$’ın altına düştü. Piyasa değerinde yaklaşık 60 milyon $ kayıp yaşandı. (1) İşte Andre Cronje kendi meşhur projesini yazmadan önce ‘kod denetimleri’ ile DeFi alanında isim yapmıştı bile. 2018 yılı başından itibaren CryptoBriefing’de baş kod denetçisi olarak çalıştı.
Başka projelerin kodlarını incelerken bir yandan kendi projesini de tasarlıyordu. Diğer projeler Cronje’ye DeFi’nin ortalama kullanıcı için çok karmaşık olduğunu göstermişti.
Fiyatının sabit olması hedeflenen kriptoparalara stable coin deniliyor. Başlangıçta Cronje, ailesi ve dostlarının stable coinlerine en yüksek yıllık faiz ya da getiriyi sağlayacak DeFi platformlarını manuel olarak kendisi bulmaya çalışıyordu. Bu çok zor ve hem zaman hem de ethereum-gas olarak çok maliyetli bir uğraştı. Andre Cronje kendisi yerine bu işleri yapacak akıllı kontratlar yazmaya başladı. Böylece tek başına Cronje’nin yazdığı ve bugün DeFi’de çok meşhur olan yEarn.Finance projesi doğdu.
yEarn.Finance’in son dönemde dikkat çekmesi ise kendi ekosisteminin merkeziyetsiz şekilde yönetilmesi için Cronje tarafından uygulamaya konulan YFI. Bir ethereum ERC-20 token’ı olan YFI’nin fiyatı çok kısa bir sürede 3 $’lardan 15,000 $’lara fırladı. 18 Temmuz gibi yakın bir tarihte YFI sadece 34 $’dan işlem görüyordu.
Peki başarı öyküsü bu kadar kısa sürede çok yüksek fiyat yakalamak mı? Hayır. Burada başarı öyküsü Andre Cronje’nin klasik bir eğitimi bırakarak hayallerinin peşinden gitmesi. Bu hayalleri gerçekleştirmek için kürsüleri adeta feodal derebeyliklerine çevirmiş klasik üniversiteleri bir kenara bırakması. Modern teknolojinin imkanlarından faydalanıp çok daha hızlı ve uygulamalı öğrenmeye yönelerek, hayallerini kurduğu alanda bir otorite hatta bir efsaneye dönüşmesi.
Bu başarı öyküsünün ‘hazin’ tarafı ise şu: Andre Cronje YFI’nin bırakın bu kadar yükselmesini, herhangi bir değeri olmasını bile istememişti. Ön satış, halka arz vs olmayacak, borsalarda işlem görmeyecek demişti. Cronje YFI’nin değersiz bir varlık olmasını hedefliyordu. Sisteme likidite sağlayanlara vs dağıtılacaktı. YFI’nin tek amacı Cronje’nin kurduğu ekosistemin kendisinin diktatörlüğü yerine YFI sahipleri tarafından yönetilmesini sağlamaktı.
Bu nedenle Cronje büyük miktar YFI sahibi filan değil. Toplam arzı sadece 30 bin ile sınırlı YFI’lerden elinde neredeyse hiç yok. O da tıpkı diğer kullanıcılar gibi kendi protokolünün kendi projesinin en iyi DeFi getirilerini otomatik olarak bulmasından para kazanıyor.
Üstelik maddi ve manevi olarak da iyi durumda değil. Decrypt’ten Robert Stevens’a verdiği röportajda Cronje, yEarn.Finance’i inşa etmek için 42 bin 467 $ harcadığını, bu miktara hosting ve denetimlerin dahil olmadığını ve bu ağır maddi yükü karşılamak için evini ipotek edip 20.000 $ daha borç içine girdiğini anlatıyor. Fakat asıl sorun maddi değil manevi yük.
Andre Cronje DeFi alanını ‘zehirli’ olarak nitelendiriyor. Ne yapsa çok sert eleştirildiğinden yakınıyor. Özellikle Cronje’nin projeyi merkezi olarak kontrol ettiğine yönelik eleştiriler kendisini yıldırmış. Şubat ayında ekosistemi terk etmeyi düşünmüş. Temmuz ayında YFI’yi çıkarması da zaten yönetimden kendisini uzaklaştırmak ve projeyi kullanıcıların idaresine bırakmak için düşünülmüş bir hamle. Ancak buna rağmen hala eleştiriler bitmemiş. Bu gerçekler ortaya çıkınca kendisine çok yardımda bulunmak isteyen olmuş ancak Cronje bağışları da kabul etmiyor.
Andre Cronje bana Satoshi Nakamoto’yu hatırlattı. Önceliği para değil sorunların çözümü için yeni yollar inşa etmek olan bir idealist. Bugün borsa değerlerinin basılan sınırsız dolarlarla şişmesi ile övünen teknoloji ikonları, üretimi para ile yapıyor ve çıkan ürünleri de para ile satıyor. Oysa Satoshi ve André gibi isimler para ile değil bilgi ile üretim yapıyor. Satoshi ve Andre, hala yapılan tüm şovlara rağmen yıkılmakta olan para-ekonomisi yani kapitalizmin içinden doğan bilgi-ekonomisinin gerçek öncüleri.
Düzeltme: (1) Yazının 17:10’da yayınlanan versiyonunda yer alan “YAM projesinde 100 milyonlarca $ değerinde kripto para yok oldu” ifadesi; edinilen yeni bilgilerle “750 bin $ değerinde kriptopara buhar oldu. Sistemin kendi dijital varlığı YAM’ın fiyatı 150 $’lardan 1$’ın altına düştü. Piyasa değeri ise yaklaşık 60 milyon $ kayıpla sıfıra indi.” şeklinde düzeltilmiştir.
