Enerji krizi, enerji kaynaklarının arzında oluşan darboğaz veya fiyat artışı sonrası ortaya çıkan duruma verilen isimdir.
İlk Avrupa’da, özellikle de İngiltere’de hem sanayide hem de hanehalklarında hissedilmeye başlanan enerji krizinin Asya ve Amerika’ya da yayılması ve kuzey yarım kürede soğuk bir kış geçirilmesi durumunda enerji arzındaki açığın daha fazla üretim kesintisine ve daha yüksek enerji faturalarına neden olarak pandemi sonrası iyileşmeyi yavaşlatması öngörülüyor. Tedarik darboğazları nedeniyle zaten bozulmakta olan küresel büyüme görünümü, fabrikalara enerji sağlayan ve haneleri aydınlatıp ısıtan doğalgazdan kömüre birçok enerji kaleminde yaşanan fiyat rallileriyle daha da kötüleşiyor. Avrupa ve Çin enerji krizini bugünlerde en fazla hisseden ülkeler arasında.Ancak bu kriz diğer ülkelere de sıçrayacak! Doğalgaz, kömür ve elektrik fiyatları rekora doymuyor.Pekin ve Şangay gibi nüfus yoğunlu yüksek şehirler dahil olmak üzere ülkelerde planlanmış elektrik kesintileri uygulanıyor.Hollanda’da seralar olumsuz etkileniyor. Bazı üreticiler ışıklandırmayı azaltıyor, sezonu erken bitirmek zorunda kalıyor.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre, dünyanın en büyük ikinci petrol tüketicisi konumunda bulunan Çin, aynı zamanda küresel elektrikli araç batarya üretim kapasitesinin yüzde 70’ine ev sahipliği yapıyor.
Çin’de, Apple ve Tesla şirketlerine mekanik parça tedarik eden Eson, Pekin yönetiminin enerji tüketimindeki sıkılaştırma politikasına uymak için bazı tesislerde üretimi durdurdu. Bu nedenle iPhone 13 gibi yeni ürünler dahil çok sayıda elektronik ürün için tedarik zincirlerinde aksaklıklar yaşanması bekleniyor.
Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası Başlık Transfer Tesisi’nde (TTF) fiyatlar, ocak ayında megavatsaat başı 16 Euro’dan Eylül ortasında 75 Euro’ya kadar çıktı. Bu, bir yıldan daha az sürede yüzde 360’dan fazla artış anlamına geliyor.
İspanya, İtalya, Fransa ve Polonya gibi ülkelerdeki vatandaşlar şimdi pandeminin neden olduğu ekonomik sıkıntılara ek olarak tüm zamanların en yüksek enerji faturalarıyla karşı karşıya. Halkın hoşnutsuzluğu, hükümetleri yüksek alarma geçirdi, bakanlar kısa vadeli de olsa acil durum önlemleri almaya başladı.
Mayıs 2020’den bu yana gösterge doğalgaz vadelilerinin yüzde 1,300 artış kaydettiği Avrupa’da stokların tarihi dip düzeylerde olması nedeniyle, soğuk bir kış geçirilirse elektrik kesintileri yaşayabilir. Çin’de hanehalklarına enerji arzında öncelik verilmesi nedeniyle, çip üreticileri ve alüminyum üreticileri de dahil sanayi genelinde fabrika kapanmaları yaşanabilir. Çin’in seramik, cam ve çimento üreticileri fiyatlarını artırarak maliyetleri müşterilerine yansıtabilir. Tedarik zincirleri artan enerji maliyetleri nedeniyle daha da sıkışabilir. Gıda fiyatları bu sıkışmalarla ve karbondioksit darboğazıyla birlikte daha da artabilir ve enflasyonu daha da yükseltebilir. Enerji faturalarının yükselmesi kamuoyunda rahatsızlık yaratarak krizi siyasetin önemli gündemlerinden biri haline de getirebilir. Pakistan ve Bangladeş gibi bazı ekonomilerde yakıt fiyatlarının karşılanamaması durumunda özel sektör faaliyetleri durma noktasına bile gelebilir.
Otomotiv, sanayi, teknoloji, tarım gibi birçok sektör bu işten nasibini fazlasıyla alacak. Enflasyon ile mücadele eden ülkeler, enerji krizine ne kadar dayanabilir? Enflasyonun geçici olduğunu söyleyenlerin bugün “Enerji krizi geçici” sözlerine kadar inanacaksınız? Her hafta ayrı bir sorunla karşılaşılan dünya ekonomilerinde toparlanma söylendiği kadar kolay olur mu? Doğalgaz ve elektrik fiyatlarının her gün artması, büyüme rakamlarının revize edilmesine, enflasyon rakamlarının daha da artmasına, Fed’in faiz artırımlarını ötelemesine neden olabilir mi?
Ticaret ile meşgul olanlar, jeneratörlerini aldılar mı? Evinde mum hazırlı yapmayanlar, yakında ışığı mumla arar mı? Geçen yıl yaşanan maske krizinin yerini mum krizi alır mı? 5 liralık mumlar 15 lira olur mu? Fabrikaların şartel indirdiği süreç uzar mı? Dünya insanları bu psikolojiyi atlatabilirler mi? Telefon ve sosyal medya bağımlısı kişiler elektrik kesintileriyle bağımlı olduklarını geç de olsa anlarlar mı?
Bu yazdıklarım size çok karamsar gelebilir. Umursamayada bilirsiniz. Şu an sadece beni Avrupa ve Çin’de yaşayanlar anlayabilir. Sıra bize geldiğinde yine bol kavgalı, bol suçlamalı bir dönem geçireceğiz ama sonuç değişmeyecek! Siz siz olun şimdiden tedbirlerinizi alın. Sık elektrik kesintileri yaşayabileceğimiz dönemler için alternatif planlar hazırlamalıyız. Karanlıkta kaldığımızda, hayat daha da zorlaştığında hazırlıklarımız ışığımız olacak. Söz konusu enerji krizi olunca para piyasalarındaki iyimserliğinizi gözden geçirin. Borsalarda, kripto para piyasalarında sert düşüşler yaşanabilir! Altın ve gümüş başta tüm değerli metallerde rekor seviyeler tekrar yaşanabilir! Tedbir alın, karanlıkta kalmayın.
Enerjiniz yüksek olsun…