El Salvador tarihte ilk kez Bitcoini resmi para birimi olarak kabul eden devlet oldu. Hatırlarsanız bu IMF’yi rahatsız etmişti. Küçük Orta Amerika ülkesi tuhaf Bitcoin çıkışı ile bu sefer de dünyanın en ünlü kredi derecelendirme kuruluşlarından biri olan Fitch’i üzmüş.
Moody’s ve Standard & Poors adlı kardeşleri ile meşhur üçlüyü oluşturan Fitch, gece gündüz Amerika’nın ve dünyanın finansal istikrarını düşünüyor. Bu yüzden El Salvador‘un Bitcoin ile yapacağı deneyin ülkenin sigortacılık sektöründe risk oluşturacağını vurgulama gereği hissetmiş. Fitch açıklamasında şu ifadelere yer vermiş:
“Eğer poliçe sahipleri ödemelerini Bitcoin ile yapmayı tercih ederlerse, sigorta şirketleri büyük ihtimalle, riskleri azaltmak için Bitcoin’i ABD dolarına çevireceklerdir.”
El Salvador’un sigortacılık sektörü, şu anda düşük kredi notlarına sahip devlet tahvilleriyle ayakta duruyor. Fitch yaptığı açıklamada, bu varlıklara eklenecek olan Bitcoin vb başka yüksek riskli araçların söz konusu riskleri artırmak dışında bir işe yaramayacağını da belirtmiş.
Fitch’in El Salvador‘un ve dünyanın finansal istikrarı için bu kadar detay bir konuda endişelenmesi doğrusu gözlerimi yaşarttı. Peki tarihin en önemli ekonomik hadiselerinden biri olan 2008 Krizi öncesinde sevgili Fitch ve diğer ünlü iki kardeşi ne yapıyorlardı. Adeta batacaklarını kesin olarak bildikleri emlak varlıklarına dayalı çeşitli finansal araçların üzerine en iyi kredi notlarını basarak bunların tüm dünyaya satılmasını sağlıyorlardı. Yani kriz hakkında önceden uyarı yapmaları gerekirken; bizzat krizin daha da büyük hale gelmesi için ne gerekiyorsa yapmışlardı.
Şimdi kalkmışlar daha poliçe sahiplerinin Bitcoin ile ödeme yapmak isteyip istemeyecekleri bile belli değilken, El Salvador’un minicik sigorta sektörü hakkında endişe duyuyorlar. Ben de inandım.
Meşhur Fitch, Moody’s ve Standard & Poors hiçbir zaman önceden krizleri haber veremezler. Çünkü çalışma şekilleri buna müsait değildir. Meşhur üçlü gelirlerini notlayacakları kuruluşlardan ya da notlayacakları finansal varlıkları piyasaya çıkaranlardan alır. Hem adamın çıkaracağı tahvili değerlendireceksin, hem adam sana bir sürü para ödeyecek, hem de sen adamın tahviline kötü not vereceksin. Olmaz. 2008 Krizi öncesinde de olmadı zaten.
Oysa hiç adını duymadığınız ama krizleri önceden doğru şekilde tahmin eden kredi derecelendirme şirketleri de var. Örneğin Eagan Jones. Gelirini sadece verdiği notları yatırım kararlarında kullanan abonelerinden kazanır. Bu yapısı ile 2000 Krizi arifesinde muhasebe skandallarının patlamasından çok önce ilk kez Worldcom ve Enron şirketlerinin notunu kıran kuruluş olmuştu. Adeta iflasları herkesten önce haber vermişti.
Peki bu başarılı kredi derecelendirme şirketinin adını neden hiç duymadınız? Çünkü Eagan Jones adeta finansal kumarhane haline gelmiş klasik merkezi piyasaların ipliğini pazara çıkaran bir şirket. O nedenle sınırsız paracılar tarafından hiç sevilmiyor.
Öyleyse bu şirkete ne oldu? 2008 Krizi’nin ardından ABD tarihte görülmemiş şekilde merkez bankası parası basmaya başlayınca Eagan Jones düşünülemeyecek olan bir şey yaptı: ABD’nin en yüksek kategorideki kredi notunu tarihte ilk kez kırdı. Sonra ne oldu dersiniz? Daha önce çok başarılı kriz tahminleri yaptıkları için hükümet yetkilileri kendilerini çağırıp kıymetli görüşlerine başvurmuş olmalı. Demokratik, fikir özgürlüğü bulunan, akıl ile yönetilen bir ülkede böyle olur değil mi? Hayır efendim. Vay sen koskoca ABD’nin kredi notunu kırmaya nasıl cesaret edersin diye önce ofisleri basıldı sonra da ülkenin denetleyici kurumları çeşitli soruşturmalarla Eagan Jones’un tepesine çöktü. Bir süre bazı konularda notlama yapmaları da yasaklandı.
Şimdi demek Fitch, El Salvador ve Bitcoin nedeniyle endişeliymiş ha. Vallahi çok güldüm…
