bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 70,728.95 1.89%
ethereum
Ethereum (ETH) $ 3,561.93 1.63%
bnb
BNB (BNB) $ 583.45 1.41%
solana
Solana (SOL) $ 189.48 1.86%
xrp
XRP (XRP) $ 0.624248 1.92%
cardano
Cardano (ADA) $ 0.65035 0.30%
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.21977 16.03%

Dünyanın Plastik Problemi Nasıl Çözülür? (İpucu: Blokzinciri)

Dunyanin Plastik Problemi

Önce şunu sormalıyım: Dünyanın çok büyük bir plastik atık problemi olduğunu biliyor muydunuz?

Bu problemin ne denli büyük olduğunu geçen haftaya kadar fark etmemiştim. Ben de herkes gibi okyanusta Fransa, Almanya ve İspanya’nın üçünün toplamı kadar alana sahip dev bir plastik adası yüzdüğünü duymuştum ama meseleye katkımızın olamayacağını düşündüğümüz zaman hep yaptığımız gibi kulak arkası yapmıştım. Geçen haftalarda yazmış olduğum, dünyanın en zor problemleri hakkındaki yazımın üzerine, orada bahsetmediğim bir başka zor problemle daha tanışmış oldum.

İstanbul Blockchain Women isimli şahane oluşumun kurucularından ve BTC Haber sitesinin de yazarlarından olan değerli arkadaşım Ebru Güven bundan bir süre önce beni davet ettiği bir kahvaltı sofrasında, kendilerine başvurmuş olan bir platforma benim de muhtemelen yardımcı olabileceğimi anlattı. Plastic Twist isimli bu platformun amacı, dünyadaki plastik geri dönüşüm sorununu ebediyyen çözmek. Tabii önce problemin net bir tarifini yapmak gerekli, onlar da zaten bu konuda çalışıyorlar.

Plastic Twist, bir Avrupa Birliği Ufuk 2020 projesi: Şu andaki başlıca iki emekçisinden birisi İsviçreli Julie Harboe diğeri ise İstanbul Blockchain Women üyesi de olan Leyla Arsan (ve şirketi TAGES) olan bir platform. (web sitesi: https:// ptwist.eu/)

Tıpkı dünyanın en büyük sorunu olduğunu düşündüğüm hidro-karbon yakıtlar sorunununda olduğu gibi burada da mesele “gizli sübvansiyon”: Yani aslında problemi zaman içinde büyüten gizli bir destek var plastik döngüsünün de içinde. Karbon sorununda bu gizli desteğin yıllık boyutu 5 Trilyon dolarsa, burada da belki bir trilyon dolar belki de daha fazla. Hesabını çıkarmak çok zor.

Bugün “ucuz” olduğu için sanayici ve tüccarlar plastik kullanıyorlar. Bu ucuzluk, önümüzdeki 30-40 yıllık deniz kirlenmesinini, doğanın katlini ve oluşacak doğa zararının parasal hesabını içermiyor; oysa içermeliydi. Hesabını yapmak çok zor zira denizlerin ve deniz hayvanlarının yok olması ile sonuçlanabilecek bir süreç için yıllık maliyeti hesap edebilir misiniz? Ben edemem. Bunun muhasebesi yapılamaz ki! Ucuz plastik mi daha öncemli doğanın dengesi, denizlerin canlılığı ve yaşamın devam etmesi mi? Cevabı aslında kolay verilecek bir soru, ama kimseye meseleler bu şekilde anlatılmayınca cevap da oluşmuyor.

Sorun Vahim Boyutlarda!

Plastiğin yarattığı kirlenme ile ilgili yayınlanmış verilere baktığım zaman feci şeyler gördüm. Şu anda denizlerde yüzen veya dibe çökmüş, çoğunluğu 4-5 milimetrelik boylarda, lif lif olmuş veya parçalanmış olarak tahminen 5.25 trilyon parça plastik bulunmakta. Her yıl denizlere 8.3 ton atık plastik dökülüyor ve bu miktar yıldan yıla artarak büyüyor.

2050 yılından önce denizlerdeki ve okyanuslardaki plastik, ağırlık olarak tüm balıkları geçecek. Bir daha yazayım: Ağırlık olarak denizlerde balıktan çok plastik olacak ve bu hadise 30 yıldan önce gerçekleşecek. Matematiksel analiz yapan bilim insanları bunu söylüyorlar ve yenilir yutulur bir bilgi değil.

Geçenlerde yayınlanan bir haberde de, denizlere dökülen plastiklerin ilk aramada %95’inin bulunamadığını okudum. Bu atıkların büyük miktarı belki de okyanus tabanına çözktü veya lime lime oldu ve balıklar tarafından yutulmakta. Bu arada biz insanlar da bu mikro-plastikleri balıklarla birlikte yutuyoruz.

Önemli bir sorun da, bu konuda yapılan araştırmaların sonuçlarının, ters PR yani yalanlama kampanyası veya post-truth (yani yalan haber) haberler sayesinde bulunamaz veya anlaşılamaz hale gelmesi. Bu gerçeklerin ortaya çıkmasından çok büyük zarara uğrayacak kuruluşlar var. Bu kuruluşlar bizim gibi dağınık değiller, onlar toplu haldeler ve gerçekler ortaya çıkmasın diye her yıl milyonlarca dolar harcıyorlar. Böylece insanlar da uyutulmaya devam ediyorlar.

Blokzinciri Teknolojisi Nasıl Kullanılabilir?

Plastik sorununu çözmek için blokzincir teknolojisi nasıl kullanılır? Öncelikle sorunu iki parça olarak inceleyelim:

  1. Harekete geçtiğimiz andan önce doğaya ve denizlere atılmış olan atıkların geri kazanılması. Yani, kullanılmış olan plastiklerin yeniden kullanıma girmesinin sağlanması. Plastik tekrar tekrar kullanılabilen bir madde ancak yeniden kullanılması durumunda sıfır plastiğe göre maliyet hayli yükseliyor, diyelim ki iki kat artıyor. Yani: Blokzinciri teknolojisi kullanarak, eski atıklar nasıl toplanır ve çöp olmaktan çıkarılır?
  2. Problemin ikinci parçasında ise, bundan sonra ambalaj olarak kullanılacak sıfır plastiklerin mutlaka yeniden kullanılmasını sağlamak üzere yine blokzinciri tokınlaştırma teknikleri kullanılarak neler yapabiliriz.

Hem eski atıkları geri kazanmaya başlamalıyız hem de yeni üretilen ürün paketlerinin sıfır plastik yerine mutlaka geri dönüşümlü plastik olmasını sağlayacak yeni ekonomik döngüler keşfetmeliyiz.

Burada blokzincirine düşen ödev basit: Plastik ambalajların ID’lenmesini sağlamak. Yani doğaya zararlı her ambalajı tek tek damgalayarak tekil blokzinciri kodları ile tanımlamalıyız. Böylece, elimize geçecek olan şey, bu plastik ambalajların muhasabesinin yapılabilmesi olacak.

Şu anda, ürünlerde barcode’lar var, fakat bunlar blokzincirinde tanımlı kodlar değil, yani aslında barcode çok eksik bir tanıma aracı. Üstelik barcode, ambalaja ilişkin bir ayrım yapmıyor. Mesela plastik ambalaj içinde deterjan aldığınızda, parayı sanki sadece deterjana ödüyoruz ve plastik ambalaj hiç yokmuş gibi yapıyoruz. Oysa, ödediğimiz paranın içinde o plastiğin bedeli de var. Üstelik o bedel olması gereken miktarda oraya konmamış, olması gerekenden çok azı fiyata yansımış.

Sıralayalım…

Böyle giderek düşündüğümüz zaman, blokzinciri teknolojisi ile yapabileceğimiz en önemli şeyler aşağıdaki sırada olabilir:

  1. Öncelikle, ambalajın ürün tüketildikten sonra da hayatına devam edeceği gerçeği hatırlanarak, ambalajlı tüm market ürünlerine QR formunda tekil bir blokzinciri adresi atanmalıdır. Ve bu kod, içi boşalmış olduğunda bile plastik ambalajın takibinde kullanılmalıdır. Hatırlarsanız sorunu yukarıda iki parçaya ayırarak incelemeye başlamıştık: Şimdi bu birinci adım, yani plastik ambalajlarda QR kodu ile takip, sıfır plastiğe veda etmemiz için ilk adım olacaktır. Eski atıklar da bu koda sahip olmadığından ayrıştırılabileceklerdir.
  2. Birinci adımda ürünlerin kimlik kazanması, yani ID’lenmesi, tüketicilerin sadece satın aldığı ürünlerin değil, satın aldığı ambalajın da hesabının muhasebeleştirilmesini mümkün kılacaktır. Muhasebeleştirme, boş ambalajın atık olarak değil mali bir değer olarak algılanmasına yardımcı olacaktır.
  3. Tüm market alış-veriş döngüsü bu yeni blokzinciri kimlikleriyle yeniden düşünülmelidir. Atık kavramından tam anlamıyla geri dönüşün olabilmesi için kullanılacak bir kaynak KDV yani katma değer vergisidir. Bu vergi şu anda kurumsal olmayan son tüketiciler tarafından boşa ödenmektedir. Kurumlar ise KDV iadesi alabilmekteler. Global olarak çalışacak bir Plastik Dönüştürme Kooperatifi (mesela Plastic Twist bu yapıya evrilebilir) tüm plastik ambalajın

sahibi gibi davranıp, satın alma sürecine dahil olabilir ve, normal tüketicilerin KDV iadelerini onlar adına toplayarak kaynak yaratıp, plastik atığın yüksek maliyetinin karşılanmasında kullanılabilir. En azından işi başlatan bir kaynak olur KDV iadesi.

Son Söz:

Plastik atık sorunu dünyanın en büyük sorunları arasında çok ön sıralarda. Hepimiz doğaya verdiğimiz zararın farkındayız ama kimsenin de elinden fark yaratacak bir şey gelmiyor, plastik atığımızı mahallemizdeki toplayıcıya teslim etmek dışında elimiz kolumuz bağlı. Oysa blokzinciri teknolojisi ile yeni tür bir kamusal muhasebe aracı ortaya çıktı. Bunu kullanmamız ve sorunu bir yerde durdurup tersine çevirmeyi başarmamız gerekli.

Bu makale yatırım tavsiyesi veya önerisi içermemektedir. Her yatırım ve alım satım hareketi risk içerir ve okuyucular karar verirken kendi araştırmalarını yapmalıdır.

btchaber bh logo

Cemil Şinasi Türün

30 yılı aşkın tecrübesiyle fintech ve pazarlama dünyasındaki öncü isimlerden olan Cemil Şinasi Türün bilgisayar oyunlarından üç boyutlu sanal dünyalara kadar pek çok çalışmaya imza attı. Yerel ve uluslararası firmalar için kampanyalar hazırlayan Türün; teknoloji, blokzincir, kripto para ve dijital varlık konularında projeler üretti.
https://cemilturun.medium.com/





Blokzincirin ve kripto paraların, geleceği nasıl değiştireceğini bugünden öğrenin.
btch x banner
btch youtube banner
Bağlantıyı kopyala