Lojistik sektöründeki blockchain uygulamaları deneme aşamasında olsa da, bu uygulamaların birçoğu gerçek potansiyel taşıyor
Dünya Bankası’nın lojistikle ilgili bir araştırmasına göre, bir malın taşınmasındaki bir günlük gecikmenin maliyeti, o malın ticaretinde yüzde 1 daralma anlamına geliyor. Aynı araştırmada, bir ülkede ihracat maliyetlerindeki yüzde 10’luk bir azalma, ülkenin toplam ihracatında yüzde 4,7’lik bir artış sağladığı belirtiliyor. Bununla birlikte, bir ülkenin malını rakip ülkeden bir gün önce teslim etmesinin getirisi, bu işlemden binde 6 ile yüzde 2,3 arasında avantaj sağlıyor. Çalışma ayrıca bir malın taşıma maliyetindeki yüzde 10’luk artışın, o malın ticaretindeki yüzde 20 düşüş anlamına geldiği görüşünü savunuyor. Dünya Bankası’nın araştırmasında malların teslimindeki bir günlük gecikmenin, o ülkenin zamana dayalı ürün ihracatında yüzde 7 azalma olarak ortaya çıktığı da ifade ediliyor.
Blockchain’in Lojistiğe Getireceği Faydalar
Yukarıdaki tablo aslında blockchain’in lojistik sektöründe işleri kolaylaştırabileceğini ortaya koyuyor. Peki, blockchain’in bu sektörde kullanımı ne tür faydalar sağlayabilir? Bu sorunun cevabı için Uluslararası Nakliyeciler Derneği’nin (UND) yayımladığı bir makaleye bakabiliriz. Bu makalede lojistikte blockchain kullanımının potansiyele faydaları şöyle sıralanıyor:
- Özellikle ikinci el araçların tüm performansına ilişkin sağlıklı veriler elde edilebilir ve bu sayede aracı alacak kişi de satan kişi de aracın bütün geçmişini görerek iş ve işlemlerini buna göre düzenleyebilirler.
- Hassas yük taşımacılığında kullanılarak anlık sıcaklık ölçüm verileri güvenli bir şekilde bir merkez üzerinden kontrol edilebilir.
- Araçlardaki yakıt verimliliği ve güvenliği artırıcı bir sonuç verebilecektir.
Bununla birlikte diğer faydalar arasında şunları da sıralamak mümkün: Ürünlerin yerinin belirlenmesi ve elleçleme (gümrük gözetimi altındaki eşyanın asli niteliklerini değiştirmeden istiflenmesi, yerinin değiştirilmesi, büyük kaplardan küçük kaplara aktarılması, kapların yenilenmesi veya tamiri, havalandırılması, kalburlanması, karıştırılması ve benzeri işlemler) koşullarının görünürlüğü ve tedarik zinciri içerisinde birden fazla taraf arasındaki etkileşimi kolaylaştırmak.
Blockchain’i Lojistikte Kullanımına Örnekler
Ülkemizin dış ticaretinde dijitalleşmeyi sağlayacak olan ilk blockchain çözümü için çalışma başlatıldı. Aralarında IBM, Güler Dinamik Gümrük Müşavirliği şirketi, ATEZ Yazılım, Chain&Chain Technologies, Schneider Elektrik, Schenker Arkas, Vakıfbank, Universal Eğitim ve Danışmanlık, FLS Lojistik ile ACC Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği’nin olduğu geniş konsorsiyum, gerçek bir senaryo üzerinden Fransa’nın Lyon şehrinden Manisa’ya yapılacak bir ticarete blockchain teknolojisini entegre edecek. Bu, uçtan uca bu kadar çok tarafın olduğu ve tedarik zinciri ile ilgili olan Türkiye’nin ilk blockchain girişimi olacak. Bu uygulama, tedarik aşamasından ürünün teslimine kadar IBM Blockchain Platformu ve IBM danışmanlığı kullanılarak gerçekleşecek.
Buna göre, tedarikçiler tarafından üretilen bir ürün öncelikle Schenker Lyon Dağıtım Merkezi’ne gelecek. Gerekli ithalat ve ihracat belgeleri blockchain ağı üzerine yüklenerek şifrelenecek. Türkiye’ye varan ürün ile ilgili özet beyanının verilmesi, gümrüklü antrepoya alınması, antrepo beyannamesinin verilmesi, ithalat beyannamesinin verilmesi gibi birçok gümrük adımlarının hepsi blockchain üzerinden gerçekleşecek. Yani süreçle ilgili bütün ticari ve teknik evraklar blockchain ile korunacak ve takip edilerek dijital hale getirilecek.
Diğer bir örnek ise dünyanın en büyük deniz taşımacılığı şirketlerinden biri olan Maersk Line’dan geliyor. Virahaber’de yayımlanan habere göre, şirket kıtalar arasında dolaşan gemilerini ve yüklerini takip etmek için IBM’nin blockchain altyapısını kullanacak. Değer içeren verilerin şifrelenerek güvenli bir şekilde depolanmasını ve şifrelenen bu verilerin yönetilmesini sağlayan blockchain teknolojisi günümüzde dijital para birimi olan bitcoinin temelinde kullanılmasının yanı sıra finansal kurumlar başta gelmek üzere pek çok farklı sektörden şirketlerin kendilerine ait verilerin kontrolünü sağlamak için kullandığı bir yöntem. Her yıl 70 milyonun üzerinde konteyner sevkiyatı yapan Maersk Line’ın 2018 sonuna kadar yaklaşık 10 milyon konteyneri blockhain sistemini kullanarak teslim etmesi planlanıyor.
Yukarıdaki gelişmeleri göz önünde bulundurduğumuzda, gelecekte blockchain’in tedarik zincirinde ve lojistikte önemli bir tol üstlenebileceğini söyleyebiliriz. Bununla birlikte, yer verdiğimiz örnekler bu trendin lojistikteki süreçlerin ve bilgi akışlarının yapısını yeniden şekillendirme potansiyeline sahip olduğunu ortaya koyuyor.
