Sevgili okuyucular,
Bu hafta sizlerle benim de sürekli başıma gelen bir konudan bahsetmek istiyorum. Biliyorsunuz internet yaygınlaştıkça, dijitalleşme arttıkça daha fazla insan finansal piyasalarda yatırım yapmaya meraklı oldu. Bizim toplumumuzda eğer bir konu her yerde konuşuluyorsa orada tehlike var demektir. Çünkü bilen bilmeyen herkesin o konu hakkında bir fikri vardır ve herkes o konunun uzmanıdır. Artık arama motorları sayesinde zaten bilmeyen insan diye bir kavram kalmadı. Hal böyle olunca, yatırımın y’si duyulduğunda herkes ekonomist oluyor. Yıllarca okuyun, kitaplar yazın biri gelip arabamı üç katı fiyata sattım dediğinde diplomanızın bir manası kalmıyor. Şaka bir yana şahsen herkesin her şeyi bildiği yerden usulca uzaklaşmak en iyisidir diyorum. Diğer yandan bilgi sahibi olunca çevrenizdeki insanların sizden bir beklentisi oluyor. Ancak bizim de insan olduğumuzu, hatalı kararlar verebileceğimizi hesaba katmıyorlar. Sonuçta yapılan tahminler belirli varsayımlar altında yapılıyor. Bir gece aniden bu varsayımlar geçerliliğini yitirebiliyor.
Finansal piyasalarda gelecek olayların tahmin edilmesi, bireysel ve kurumsal yatırımcılara tavsiyelerde bulunulması davranışsal finansın en gizemli konularından biri. Özellikle sermaye piyasalarında görülen şu ki, herhangi bir finansal konuda her yatırım uzmanı, bir yatırım tavsiyesi demektir. Diğer bir ifade ile hiçbir yatırım uzmanının görüşü tamamı ile diğer bir yatırım uzmanının görüşü ile örtüşmüyor. Bu da piyasada ne kadar uzman var ise o kadar değişik tavsiye anlamına geliyor. Elbette buna neden olan faktörler psikolojik olabilir, beklenti kaynaklı ya da deneyimsel olabilir. Mesela daha önce kriz görmüş bir uzman ile tecrübesiz bir uzmanın olaya bakışı farklıdır. Çünkü finansal kriz süreçleri her ne kadar kitaplardan okuyarak öğrenilse de süreci birebir yaşamak ayrı bir deneyim şüphesiz. Konuyu farklı bir açıdan ele alırsak, aslında burada ilginç olan yatırım uzmanının tavsiye verirken ya da tahminde bulunurken psikolojik etkileri sürece bilerek ya da bilmeyerek dahil etmesidir. Yatırım uzmanı kendi karakteri, psikolojisi nedeni ile tahmin ve tavsiyelerine istemeden de olsa farkına varmadan sübjektif yaklaşabilir. Bu konuda yapılmış akademik çalışmalar mevcut. Farklı ülkelerdeki yatırım uzmanlarının finansal olaylara bakış açısının farklılık gösterdiği, kültürel farklılık nedeni ile tahminlerinin iyimser ya da kötümser yaklaşımlı olduğu bu çalışmalar sonucunda elde edilmiş.
Tavsiye almak elbette kötü bir yaklaşım değil. Ancak tavsiye, ancak sizin bilgi süzgecinizden geçtikten sonra yatırım kararına dönüşürse mantıklı olur. Bilgisi ve zamanı kısıtlı olan, sabırsız bir küçük yatırımcı için aradığı tavsiye genellikle tüyo olarak algılanır. Finansal piyasalarda tüyo ile yatırım yapmak, dayınızın emlakçı arkadaşının öve öve bitiremediği, haritada yerini bile bilmediğiniz bir arsaya yatırım yapmaya benzer. Sizin bilginiz dışında bir başka karar vericinin anlattıklarına inanarak yatırım yapmayınız.
