Merkez Bankası’nın Perşembe gece yarısı yayınladığı yönetmelikle ortalık karıştı. Sadece Türkiye’de değil küresel kriptopara piyasalarında da adeta çalkalanma oldu. Türkiye kriptoparaları yasakladı şeklinde bir algı ortaya çıktı.
Oysa kesinlikle böyle bir durum yok. Türkiye’nin yasakladığı şey kriptoparaların ödeme işlemlerinde kullanılması. Yatırım ve tasarruflar hala serbest. Allah aşkına hem Türkiye’de hem yurtdışında kriptoparalar bu aşamada zaten ne kadar ödemelerde kullanılıyor ki? Evet Tesla ve Time dergisi ödemelerde Bitcoin kabul edeceklerini açıkladı ya da küresel çapta Visa gibi dev şirketler kartlar yoluyla dolaylı olarak kripto ödemeleri mümkün kılacaklarını açıkladı. Ancak ödeme konusu kriptoparalarda hala son derece düşük düzeyde kullanılan bir alan. Tüm dünyada yatırımcıların belki %99’u kriptoparaları ödeme değil yatırım ve tasarruf için kullanıyor.
Yani ne Türkiye kriptoparaları yasakladı ne de Türkiye’de ya da dünyadaki yatırımcıların bu yönetmelik nedeniyle endişelenmesini gerektirecek bir durum var. Türkiye’deki kriptopara borsalarının bankalarla lira alışverişlerinde de hiçbir sıkıntı yok. İsteyen banka hesabından borsaya ya da borsa hesabından bankaya istediği gibi lira transferi hala yapabiliyor. Yatırımcı Bitcoin ile bir şey satın almak isterse borsada kriptoparasını bozduracak ve elde ettiği lirayı banka hesabına transfer ederek klasik bir şekilde satın alma işlemini gerçekleştirecek.
Asıl sorun bundan sonraki aşamada meydana çıkabilir: O da vergi konusu.
Türkiye kriptoparalar da ağır bir vergilemeye gitmemeli. Kriptoparaların asıl kullanım alanı tasarruf ve yatırım. Türkiye’de sayıları 6 milyona ulaşan kriptopara yatırımcıları yükseliş sezonunda para kazandıklarında aslında Türkiye’nin ihtiyacı olan adeta döviz varlıklarını ülke içine taşımış oluyor. Tasarruf olarak uzun vadeli yatırım yapanlar ise ekonominin en büyük açıklarından biri olan tasarruf açığını kuvvetli bir şekilde kapatıyor. Çünkü kriptoparalarda tasarruf yapan bir ekonomik aktör klasik araçlarda görülmeyen oranlarda tasarruflarını büyütüyor. Bitcoin son 12 yılda 4 defa %80 üzerinde değer kaybetse de sonuçta dolara karşı bile 20 milyon kattan fazla değer kazandı! Ağır vergiler yatırımcıyı kriptoparalardan dolayısıyla bu kuvvetli tasarruf imkanlarından uzaklaştırır.
Başka alanlarda uygulanan yıllık gelir dilimi arttıkça vergi oranının artması uygulaması da kripto paralarda istenmeyen sonuçlara yol açacaktır. Çünkü kriptoparalar da yükseliş sezonu dediğimiz sadece bir 1-1,5 yıllık bir süredir. Kısa yükseliş sezonunda büyük gelirler oluşurken geri kalan iki ila dört yıllık sürelerde ise büyük zararlar oluşmaktadır. Gelirlerin toplandığı o 1-1,5 yıllık dar zaman aralığında çok fazla vergi alırsanız geri kalan yıllarda yazılacak büyük zararlarla kriptopara yatırımı orta ve uzun vadede cazip olmaktan çıkabilir. Bu durumda uzun vadeli tasarrufa yönelik yatırımlar yerine kısa vadeli alım-satıma yönelik, çok daha yüksek riskli yatırımlar ön plana geçer ki bu da ekonomik dengeleri daha fazla bozar.
Merkez Bankası’nın son yönetmelik ile getirdiği ödeme yasaklarının gelecek yıllarda sistem oturdukça yumuşayacağını hatta tamamen kaldırılacağını düşünüyorum. Teknolojik gelişmelere karşı set çekmeye çalışmak genelde olumlu sonuç meydana getirmiyor. Vergi uygulamalarının da çok sert olmamasını, Türkiye’nin regülasyonlar da Avrupa Birliği ve ABD düzenlemelerine daha yakın bir konuma geçmesini ümit ediyorum.