Bir süredir yaygınlaşan bir şekilde NFT’ler hakkında konuşuyoruz. Sosyal medyada kanaat önderi olarak gördüğüm her biri kendine has çok özel kişiler olan @turansert @Jetwell @ismailhpolat @_ErkanOz @cybrspcffrs @blockhoood ve @fidelitas_lex bu konuyla ilgili yazdılar. Ben de düşüncelerimi onlarla ve onların platformlarında paylaştım.
En kısa şekliyle ben NFT’ye bir genel kategori olarak bakıyorum. Detaylar bir tarafa, yeni bir üretim düzeni olarak görüyorum. Ürün bazlı öğrendiğimiz için aklımıza sanattan dijital gayrimenkule kendi bildiklerimiz geliyor. Düşününce birbirinden o kadar farklı alanlara dokunuyor ki NFT, ortak olan bu “dokunuşu” yaptığı yöntemler. Yani mülkiyetle, kayıtla, kısmı sahiplikle, el değiştirebilmeyle vs ilişkisi. Bu nedenle de geleceğin iş yapma yöntemleri üzerinde nasıl “para” yani diyelim “coin” bir etki yapmaktaysa, NFT de benzer bir etki yapacak diye düşünüyorum.
Ama bu konular çok teknik, çok fütüristik, çok laf dolu.. Sizi bilemiyorum ama ben daha eğlenceli, daha hızlı, daha kolay anlaşılır bir şey yazmak istiyorum. Bu nedenle de birkaç bölümlük bir NFT 2020 serisine başlıyorum bu girizgahla. Bu seride 2020 yılı verileriyle NFT sektörüne “sayısal” olarak bakacağız. Çok veri, az laf, uzun bir seri ama isteyenin atlayarak okuyabileceği kolaylıkta olacak. Ana fikir yukarıda, sonuç şimdiden tek cümle – bu alanı takibe devam edin. Kaynak da aksini belirtmediğim veya kendi bilgimden yazmadığım takdirde nonfungible.com’un Non Fungible Tokens Yearly Report 2020 çalışması. Buradaki verileri kısa kısa yorumlarla bir çerçeveye koyarak inceleyeceğiz bu yazı serisinde. Arada da size örnekleri resimlerle paylaşmaya gayret edeceğim. Edebiyat sıfır, bölümler numaralı, okuması kolay, iyi eğlenceler..
Google Trends ne diyor?
Mart 2021 itibarıyla Bitcoin skoru 62, Ethereum 13 ve NFT 8. Buradaki süre 1 yıllık, 100’lük referans skoru Bitcoin’in Ocak 2021 ilk haftasındaki global aranma sonucu. Kıyaslama için 2020’nin Mart’ına gidersek Bitcoin 26, Ethereum 2, NFT 1’in altında.
Kaç kişi elini sokmuş bu NFT işine?
Kaç kişi sorusunun cevabı yok. Kaç cüzdan sorusunun cevabı var. 2020 yılında önceki yılların rekoru kırılarak 220 bin cüzdan bir NFT almak veya satmak için işlem yapmış. Bunlardan yaklaşıl 75 bini almayı başarmış ve 32 bini de alıcılara satış yapmış.
Kısacası en fazla 106 bin kişinin katıldığı bir alan olmuş NFT. Kullanıcıların bilgi ve ilgi düzeyini düşünürsek kişi başına en az 3 cüzdan düşeceğini tahmin ediyorum. Bana sorarsanız 70 bin kişi ilgilenmiş, 30 bin kişi de fiili işlem yapmış.
Oysa 0 bakiyenin üzerindeki Bitcoin hesabı Glassnode’a göre 36 milyon, 0 bakiyenin üzerindeki Ethereum hesabı da 55 milyon adet.
Aylık hacim ne kadar olmuş?
Sarı çizgiyle gördüğünüz gibi aylık USD 5 milyonluk bir doğrudan satış hacmi var 2020 ortalamasında. Patlama yaşayan tarafsa nonfungibles.com’un DAPP içinde gösterdiği birincil satış olmaya projenin akıllı kontratı ile ikincil bir işlem yani satış, özellik ekleme veya geliştirme gibi fonksiyonlar içeren tarafta. Buraya dikkat – hem ikincil piyasaların oluşmaya başladığını hem de bazı projelerde doğrudan blokzincire yazmak yerine sidechain tercihlerini gösteriyor olabilir.
Toplam değer ve proje dağılımı nasıl gözüküyor?
Projelerdeki toplam NFT varlıklarının değeri 2018’de USD 41 milyon, 2019’da USD 142 milyon ve 2020’de USD 338 milyon olarak gözüküyor. Aşağıdaki tablo da dağılımı gösteriyor. En baştaki Axie Infinity blokzincir bazlı bir oyun ve USD 41 milyon’luk Axie’ler yaşıyor Ethereum’da. İkinci büyük kalem Decentraland adlı dijital dünyanın gayrimenkul ve diğer kullanıcı NFT’lerindeki USD 39 milyon. En büyük sanat piyasası SuperRare’in token’ında ve o da USD 17 milyon büyüklüğünde. Bu tablodan da göreceğiniz gibi NFT tek bir şey değil, çok farklı ürünler daha işin başındayken bile kendini gösteriyor.
Bu işler kaç tane akıllı kontrat ile yapılıyor?
2019 sonunda 300, 2020 sonunda 500 adet akıllı kontrat üzerinden bu hacim yapılıyor. Ben kendi merakım için nonfungible.com’a buraya dijital sanatçıların şahsi kontratlarını ne boyutta alıyor diye soracağım. Düşüncem o ki, eğer bir Rarible kontratınız varsa, o burada sayılmıyor, Rarible organizasyon olarak kendi akıllı kontratlarıyla burada gözüküyor.
Gaz aya giderken, bu ağda işlem olur mu ağam?
Neredeyse soru da böyle geliyor, ETH fiyatı da kullanım ücreti gas fiyatı da yükselirken USD 5’e yapılan bir işlem USD 50’ye mal olunca durakalıyor çünkü kullanıcı. İşin veri gerçeği de aynı şeyi gösteriyor, gaz fiyatı yükseldikçe NFT işlem hacmi azalıyor. Bu kalemde ters korelasyon var beklendiği gibi. Özellikle de fiyatı düşük ürünleri ve işlemleri olumsuz etkiliyor çünkü işlem maliyetinin işlem büyüklüğündeki payı çok yükseliyor.
Nonfungibles.com’un kalitesi ikinci soruyu sormasında belli oluyor. Gaz böyle ama Ethereum’un fiyatının etkisi ne oluyor diye bakıyorlar ve sürpriz! ETH arttıkça bir gecikme ile NFT de büyüyor. Yatırımcı öncelikle para birimindeki hareketi kovalıyor ama sonrasında gelip NFT alıyor. Artan zenginlik etkisi, NFT piyasasını da büyütüyor.
Burası gerçekten önemli. Bunun tersi doğru mu? ETH düştüğünde göreceğiz. Benim hipotezim tam doğru olmayacağı şeklinde. Yani NFT fiyatı ETH korelasyonu, ETH yükseldiğinde ve düştüğüne farklı korelasyon katsayıları gösterecek, simetrik davranmayacak diye bir hipotez ortaya atıyorum. Bunun bir sebebi ürün sahiplerinin ellerindeki değeri korumak isteyecekleri ve her bir ürün istisnai olduğu için bunu “fungbile” olan “coin” piyasasına göre daha kolaylıkla yapacakları. Fakat bir o kadar önemli bir gelişme de mevcut ve yeni alıcıların, hem kriptopara ekosisteminden hem de dışından geliyor olması. Aşağı yönlü hareketleri özellikle de proje bazında oldukça farklılaştıracak dinamik potansiyelleri buralardan gelebilir diye düşünüyorum.
