Blockchain, verilerin kaydedildiği merkezsiz ve dağıtık bir veri tabanı. Blockchain’in merkezsiz doğası nedeniyle verilerin güvenli bir şekilde işlenmesi ve saklanması ve ağın koordinasyonu, ağ katılımcılarının fikir birliğine yani mutabakata varmasıyla sağlanıyor.
Blockchain’de ağ katılımcıları yani blockchain’i çalıştıran ve tüm işlemlerin kayıtlarını tutan bilgisayarlar “node” olarak adlandırılıyor. Mutabakat (konsensüs) ise katılımcıların güvenli bir şekilde fikir birliğine varmalarını sağlayan standartlaşmış bir yöntem.
Mutabakat algoritmaları neden önemlidir?
İlk başarılı blockchain örneği, Satoshi Nakamoto tarafından geliştirilen Bitcoin tarafından kullanılıyor. Daha önce de birçok kripto para geliştirme girişiminde bulunuldu ancak bunlar başarısızlıkla sonuçlandı. Satoshi Nakamoto ise “çifte harcama” sorununa çözüm getirerek Bitcoin’le birlikte blockchain’in ilk başarılı versiyonunu hayata geçirdi.
Mutabakat yani konsensüs algoritmalarının amacı, kötü aktörlerin kasıtlı olarak hile yapmasını önlemektir. Kripto dünyasındaki en klasik hile örneği “çift harcama”dır.
Ahmet’in Mehmet’e 10 token aktarırken hile yaptığını ve aynı 10 token’i Veli’ye de göndermeye çalış
Bu senaryodaki kötü adam olan Anthony’nin Bethany’ye 10 token aktararak hile yaptığını ve aynı 10 token’ı Veli’ye aktarmaya çalıştığını varsayalım.
Ağdaki doğrulayıcıların hangi token’lerin kime ait olduğu konusunda fikir birliğine (mutabakata) varması gerekiyor.
Mutabakat algoritmalarıyla Ahmet’in 10 token’ı Mehmet’e gönderdiği, aynı token’ları Veli’ye gönderemeyeceği biliniyor.
Mutabakat algoritması türleri
Kripto para piyasanda farklı mutabakat (konsensüs) algoritmalarını kullanan birçok proje var.
En yaygın iki mutabakat mekanizması ise Bitcoin ve Dogecoin tarafından kullanılan Proof-of-Work (PoW) ve Ethereum tarafından kullanılan Proof-of-Stake (PoS).
Ethereum’un yanı sıra Cardano, Solana ve Avalanche da Proof-of-Stake’i kullanıyor.
Her iki mutabakat algoritmasının da altında hile yapmayı son derece pahalı hale getirerek zorlaştırmak yatırıyor. Fakat her ikisi de bunu farklı yöntemlerle yapıyor.
Proof-of-Work, fikir birliği (mutabakat) algoritmalarının atasıdır. Her ne kadar Proof-of-Work’ün blockchain’de ilk başarılı uygulaması Bitcoin olsa da Proof-of-Work’ün tarihi çok daha eskiye dayanıyor. Proof-of-Work kavramı ilk olarak Markus Jakobsson ve Ari Juels tarafından 1999 yılında kullanıldı. Konsept, 2004 yılında Hal Finney tarafından kripto paralara entegre edildi.
Mutabakat algoritmaları nasıl çalışır?
Bitcoin gibi Proof-of-Work tabanlı blockchain ağlarında, mutabakat, ağa blok adı verilen yeni bir işlem grubu eklemek için önemli miktarda enerji, donanım ve hesaplama gücü gerektiriyor.
Ethereum gibi Proof-of-Stake tabanlı blockchain’lerde ise işlemleri doğrulayan ve yeni bloklar öneren node’lar “doğrulayıcılar” (validators) olarak adlandırılır. Proof-of-Stake mutabakat algoritmasını kullanan blockchain’lerde doğrulayıcılar, belli bir miktarda ağın yerel coin’ini stake etmesi gerekiyor. Bir doğrulayıcı ağda ne kadar fazla coin stake ederse yeni bir blok önerme ve blok ödülü kazanma şansı da o kadar artar. Eğer bir doğrulayıcı hata yaparsa, ceza ödemek zorunda kalır ya da doğrulama sürecinden çıkarılabilir.
