Geçen sene ortalıkta fırtına gibi esen ChatGPT rüzgarından sonra bu yıl da onun daha yeni ve gelişmiş versiyonu olan GPT4 adlı Yapay Zeka (YZ) uygulaması gündemimizde büyük yer edindi. Google şirketi de GPT’ye Bard ile cevap verdi. Dün yayınlanan bu YZ uygulamasını da hemen kullandım ve bu haftaki yazımda okuyacağınız ahret sorularımı GPT4’ün yanısıra Bard’a da sordum (Kaynak 1 ve 2). Bard henüz Türkçe konuşamıyor o yüzden onun cevaplarını Google translate ile çevirdim.
Benim için hayattaki önemli sorulardan birisi dünya finansal sisteminin geleceği ve kriptoparalar ile blokzincir teknolojisinin bu gelecekte nasıl bir rol oynayacağı. Bu sorunun bir çok alt kırılımı da var: Örneğin bankaların bu değişimde nasıl bir rol oynayacağı, kredi verme fonksiyonunun bankalardan başka şirketlerde ve bireylerde olmasının getireceği faydalar/zararlar, Türkiye’deki vadeli çeklerin finansın global geleceğinde nasıl bir rolü olabileceği gibi sorular aklımda yer alan belli başlı meseleler arasında. Tüm bu soruları hem GPT4’e hem de Bard’a sordum.
İşte sorularım ve aldığım çok etkileyici cevaplar (ilk bölüm sorular bu yazıda, ikinci bölüm sorular, örneğin vadeli çeklerle ilgili yapay zekaların ne dedikleri ise bu yazının devamında iki hafta sonra yayınlanacak):
1) Parayı kim basmalı, devletler mi özel kuruluşlar mı?
GPT4’ün cevabı: “Kimin para basması gerektiği sorusu, ekonomistler arasında yüzyıllardır tartışılan bir konu olmuştur ve evrensel olarak üzerinde anlaşmaya varılmış bir cevap yoktur. Argümanın her iki tarafına da bakalım.
Devlet Tarafından Üretilmiş Para için Argümanlar:
İstikrar ve Güven: Devlet tarafından basılan para veya itibari para birimi, hükümete olan inanç ve krediyle desteklenir. Bu destek, insanlara, bir değişim aracı olarak işlev görmesi için çok önemli olan para biriminin istikrarının güvencesi olur.
Para Politikası: Para arzı üzerindeki kontrol, hükümetin faiz oranlarını, enflasyonu ve ekonomik büyümeyi etkileyen para politikasını uygulamasına izin verir. Bu, ekonomiyi yönetmek için güçlü bir araçtır.
Yasal Ödeme Aracı: Devlet tarafından verilen para, yasal ödeme aracı olarak, yani borçların ödenmesi için kanunen tanınır.
Özel Kurumlar Tarafından Çıkarılan Para için Argümanlar:
Yenilik ve Verimlilik: Bazıları, özel kuruluşların işlemleri daha verimli hale getiren dijital para birimleri gibi yenilikler getirebileceğini iddia ediyor.
Rekabet: Özel ihraççılar arasındaki rekabet teorik olarak daha iyi parasal ürünlere yol açabilir ve enflasyonist politikaları caydırabilir. [Bu konuda GPT4 birçok ekonomistten daha az tutucu hatta neredeyse radikal düşünüyor.]
Ademi merkeziyetçilik (merkeziyetsizlik): Kripto para birimleri savunucuları, merkezi olmayan dijital para birimlerinin, özellikle istikrarsız para birimlerine sahip ülkelerde, devlet tarafından çıkarılan itibari para birimlerine uygun bir alternatif sağlayabileceğini savunuyor.
Bununla birlikte, özel olarak çıkarılan paranın dolandırıcılık potansiyeli, düzenleme eksikliği ve artan oynaklık gibi riskleri de vardır. Ayrıca, çok sayıda özel para türünün dolaşımda olduğu bir sistemde, her türün kabulü değişebilir ve bu da günlük işlemlerde potansiyel zorluklar yaratabilir.
Özetle, hem devlet tarafından çıkarılan hem de özel olarak çıkarılan paranın potansiyel avantajları ve dezavantajları vardır. Bu, nihayetinde hükümetin istikrarı, özel kurumların bütünlüğü ve söz konusu paranın özel tasarımı ve düzenlenmesi dahil olmak üzere birçok faktöre bağlı olan karmaşık bir konudur. Şu an itibariyle çoğu ülke, birincil değişim aracı olarak devlet tarafından verilen itibari para ve tamamlayıcı roller oynayan çeşitli özel para biçimleri (kripto para birimleri ve kurumsal “puanlar” veya “krediler” gibi) ile her ikisinin bir kombinasyonunu kullanıyor.”
2) Bard’a soralım şimdi; Kredi vermenin bankalarla sınırlı olmadığı bir dünya düşünebiliyor musun?
Bard: Kredi vermenin bankalarla sınırlı olmadığı bir dünya hayal edebiliyorum. Bu dünyada insanlar ve küçük şirketler krediye daha kolay erişebilecek, işlerini ve hayatlarını nasıl finanse edecekleri konusunda daha fazla seçeneğe sahip olacaklar. Bu, daha kapsayıcı ve eşitlikçi bir finansal sisteme yol açacaktır. (İtaliği ben ekledim. Bakın hele Bard’ın sosyalist cevabına)
Merkezi olmayan bir kredi sistemine sahip olmanın çeşitli faydaları vardır. Birincisi, insanların ve küçük şirketlerin krediye erişimini kolaylaştıracaktır. Şu anda, bankalar kimin kredi alacağı ve bunun için ne kadar ödemeleri gerektiği konusunda çok fazla kontrole sahip. Bu da bankaların kriterlerini karşılamayan kişilerin ve küçük şirketlerin ihtiyaç duydukları krediyi almalarını zorlaştırabilir. (Bankalara karşı çok net bir eleştirisi var burada Bard’ın)
Merkezi olmayan bir kredi sistemi de onu daha rekabetçi hale getirecektir. Bu, daha düşük faiz oranlarına ve borçlular için daha iyi koşullara yol açacaktır. Ayrıca, insanların ve küçük şirketlerin en iyi şartlarda kredi kullanmasını kolaylaştıracaktır.
Son olarak, merkezi olmayan bir kredi sistemi daha şeffaf olacaktır. Bu, borçluların kredilerinin şartlarını anlamalarını ve kredi alıp almama konusunda bilinçli kararlar vermelerini kolaylaştıracaktır. Ayrıca, düzenleyicilerin kredi piyasasını izlemesini ve riskleri belirleyip ele almasını kolaylaştıracaktır. (Demek ki Bard şu anda bankaların kredi verirken şeffaf olmadıklarını düşünüyor.)
Tabii ki, merkezi olmayan bir kredi sistemi yaratmanın da bazı zorlukları var. Birincisi, yeni teknolojiler ve yeni iş yapma yöntemleri gerektirecektir. Ayrıca, tüketicileri korumak ve finansal sistemin istikrarını sağlamak için yeni düzenlemeler gerektirecektir.
Ancak, merkezi olmayan bir kredi sisteminin faydalarının zorluklardan daha ağır bastığına inanıyorum. (Bard burada “ben” diye birinci tekil şahıs olarak cümle kurdu.) Merkezsiz bir kredi sistemi, finansal sistemi daha kapsayıcı, daha rekabetçi ve daha şeffaf hale getirecektir. Aynı zamanda, insanların ve küçük şirketlerin işlerini ve yaşamlarını büyütmek için ihtiyaç duydukları krediye erişmelerini kolaylaştıracaktır.
3) Yeniden GPT4’e soruyorum: “Sence blokzincirler ve kriptoparalar bankacılığı öldürür mü?”
GPT4: Blokzincir teknolojisinin ve kriptopara birimlerinin ortaya çıkışı, kesinlikle finans endüstrisinde bir değişimi temsil ediyor, ancak bu, geleneksel bankacılığın sonu anlamına gelmiyor. İşte dikkate alınması gereken birkaç nokta:
1. Tamamlayıcı, Yerine Geçmeci Değil: Blockchain ve kripto para birimleri, bankacılığı “öldürmek” yerine mevcut bankacılık hizmetlerini tamamlayabilir ve geliştirebilir. Örneğin, blokzincir’in şeffaflık ve güvenlik özellikleri dolandırıcılığı azaltmaya ve işlemleri daha verimli hale getirmeye yardımcı olabilir. Bu, bankalara olan ihtiyacı ortadan kaldırmaz, aksine onların çalışma şeklini değiştirir.
2. Düzenleyici ve Güvenlik Endişeleri: Blokzincir ve kripto para birimleri birçok potansiyel faydaya sahipken, aynı zamanda önemli düzenleyici ve güvenlik zorluklarıyla karşı karşıyadır. Bankalar, karmaşık düzenleyici ortamlarda çalışma deneyimine sahiptir ve bu zorlukları yönetmede faydalı olabilecek sağlam güvenlik önlemleri geliştirmiştir.
3. Güven ve Benimseme: Bankalar müşterilerle ilişkiler kurmuş ve zaman içinde onların güvenini kazanmıştır. Bazı insanlar kriptopara birimlerini benimserken, diğerleri oynaklıkları, karmaşık algıları ve geçmişteki yüksek profilli dolandırıcılık örnekleri nedeniyle temkinli davranıyor. Bankalar, güven oluşturmada ve bu yeni teknolojilerin benimsenmesinde rol oynayabilir.
4. Yeni Hizmetler ve Roller: Bankalar, bir blokzincir ve kriptopara odaklı finansal sistemde yeni roller üstlenebilir. Örneğin, blokzincir alanında hizmet sağlayıcılar haline gelebilir veya kriptopara ticareti, saklama ve finansal yönetim hizmetleri sunabilirler. [Bu öneri çok ilginç!]
5. Aracılara İhtiyaç: Blokzincir ve kriptopara birimleri bazı durumlarda aracılara olan ihtiyacı ortadan kaldırabilirken, borç verme, finansal tavsiye ve finansal piyasalara erişim gibi bankacılık hizmetlerine ihtiyaç duyulacaktır. Bu hizmetler gelişebilir ancak yok olmaz.
Sonuç olarak, blockchain ve kripto para birimleri bankacılığı önemli ölçüde değiştirecek, ancak onu “öldürmeyecekler”. Bunun yerine, sektördeki dönüşümü ve gelişimi yönlendirecekler. Uyum sağlayan ve yenilik yapan bankalar, finansal sistemde önemli roller oynamaya devam edecek.
4) Aynı konuda, yani kriptoparaların bankalara karşı tehdit olup olmadığı konusunda Bard da benzer şeyler söyledi. Ama arada çarpıcı bir paragraf yumurtladı ki onu sizlerle paylaşmam lazım:
“Bankalar değişen manzaraya uyum sağlamalarına izin verecek birçok kaynağa ve uzmanlığa sahipler. Ek olarak, birçok banka zaten blockchain teknolojisine ve kripto para birimlerine yatırım yapıyor. Bu, yıkıcı yenilikten (disruption) korkmadıklarını ve bunun yerine onu kucaklamaya çalıştıklarını gösteriyor.”
Enteresan değil mi? YZ’ler tahminimden daha bilgili, temkinli ve bilge çıktı. Hatta arada sosyalist söylem de ürettikleri oldu.
Gelecek yazıda: GPT4 ve Bard’a senetlerin (ve vadeli çeklerin) yasal olarak takas edilebildiği bir ekosistemi hayal etmesini istediğimde aldığım şaşırtıcı yanıtlar!
Kaynaklar:
