bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 65,178.46 4.94%
ethereum
Ethereum (ETH) $ 3,379.68 6.86%
bnb
BNB (BNB) $ 527.32 8.23%
solana
Solana (SOL) $ 184.59 9.07%
xrp
XRP (XRP) $ 0.60028 4.02%
cardano
Cardano (ADA) $ 0.623908 10.14%
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.132269 12.88%

Paylaş

Karikatürler İçin NFT’li Yeni İş Modeli Önerisi

Çağçağ Karikarür1

NFT’ler yaygınlaşmaya ve anlaşılmaya başladıkça yeni iş modellerinin de ortaya çıkması kaçınılmaz. Bu haftaki yazımda size karikatürler için NFT’lerle çalışan bir iş modeli nasıl yapılabilir onu anlatmaya çalışacağım.

Yazının başında paylaştığım karikatüre bakınız: Mehmet Çağçağ tarafından üretilmiş bu karikatür ile ilişkiniz bu sayfada başladı ve bitti. Karikatürü tüketmek için arada başka bir uygulama yüklemeniz gerekmedi. Web sayfasından veya cep telefonu içinde bu yazıyı okuduğunuz tarayıcı size bu karikatürü gösterirken Çağçağ’ın para kazanmasına yol açacak hiçbir işlem yapmadı.

Bir karikatüre baktığınız, yazısını okuduğunuz anda ona gülüyoruz, aklımızda bir kıpraşma oluyor ve o anda karikatürü tüketmiş oluyoruz. Her şey çok hızlı oluyor. Oysa eskiden (dijital çağ bu kadar gelişmeden önce) Çağçağ’ın yeni bir karikatürünü veya Timsah adlı karakterinin bant halinde yayınladığı maceralarını, basılı kağıt halinde üretilmiş bir mizah dergisi satın alarak tüketebiliyordunuz. O dergiye ödediğiniz 3 TL içinden Çağçağ da o hafta taze olarak ürettiği eserlerine karşılık bir miktarını kazanabiliyordu.

Oysa artık bambaşka bir çağda yaşıyoruz. Çağçağ da dahil çok sayıda karikatür sanatçımızın eserleri milyonlarca, evet milyonlarca adet olarak Türkçe bilen herkesin cep telefonundaki uygulamalarına geliyor, dağıtılıyor. İnstagram, Twitter, Facebook, Whatsapp, Telegram “bak ne komik” diyerek paylaştığımız karikatürlerle dolu. Ancak bu paylaşımlarımız o eserlerin sahiplerine bir şey kazandırmıyor.

Şimdi benim bu yazıda sorum şu: Acaba bundan sonra kazandırabilir mi?

Karikatürler çizerlerine para kazandırabilecek mi?

İşte bu soru aslında çok yalın bir gerçeği ortaya çıkarıyor. Bugün sosyal medya dediğimiz ve internet ağı üzerinde yaşayan uygulamalardan ibaret yapıda artık yeni iş modellerine gereksinim var. Önce videoda durum ne ona bir bakalım.

Youtube’da yayınlanan videoların sahiplerine izlenme sayısına göre bir bedel bu firma tarafından ödeniyor. Ancak bu bedel ödenirken eski bir iş modeli olan reklam iş modeli kullanılıyor. YouTube videoların içinde veya önünde size gösterdiği reklam videolarından para kazanıyor ve bu kazandığını da kendi canının istediği kadarını orijinal video içerik sahipleriyle paylaşıyor. Bu paylaşımın adil olup olmadığı konusunda bir soru bile sormanız mümkün değil. YouTube siz ona ne verirseniz kabul etmenizi bekliyor. Başka bir seçeneğiniz yok.

Müzik eserlerine gelince, orada da tekelin adı Spotify. Bu uygulamada eğer eseriniz çalınıyorsa bir miktar para kazanabiliyorsunuz ama ne bu miktar üzerinde bir itiraz hakkınız var ne de şartlarını değiştirme şansınız var. Tek yapabileceğiniz, müzik eserinizi eğer hakları tamamen size aitse Spotify’dan tamamen çekebiliyorsunuz ve yayınlatmıyorsunuz. Değilse onu da yapamıyorsunuz.

Özetle bugün sosyal mecralar denilen işletmelerin hepsi tekel olmuş durumdalar ve değil oralardan para kazanmayı ummak, içeriğiniz yasaklanmasın ya da hesabınız kapanmasın diye uğraşmak bile bir mesele.

Ancak tüm bunlara rağmen son aylardaki gelişmeler bana gelecekte blokzinciri üzerinden işleyecek yeni iş modellerinin geleceğini muştuluyor. Bu açıdan en önemli gelişme NFT, yani tekil bir token aracılığıyla özgün bir eserin size ait olduğunu ispatlayabilme yeteneğimizin artık masaya gelmiş olması.

1992 yılından beri dijital hale gelen eserlerin nasıl olup da kötüye kullanılmadan dağıtılacağını merak ediyordum. Hatta bu konuda o zamanlar akademik yazılar ve bir tez başvurusu bile yazmıştım. Ancak blokzinciri teknolojisi ile artık bunun nasıl olacağını biliyoruz. Artık karikatürler, ki internet üzerinde iş modeli kurması en zor eserler bence bunlar, eser sahipleri tarafından tekil bir token ile yani NFT ile kayda geçirilebiliyor. Artık o dakikadan sonra, istenirse o karikatürün tüm internet üzerinde kaç defa görüldüğünü/okunduğunu anlamak mümkün hale geldi.

Şu anda tek eksiğimiz, web tarayıcıları ve benzeri uygulamalar içerisine bir sayaç yerleştirmek. Bu sayaç, bundan sonra web sayfanıza ya da uygulamanıza (whatsapp, instagram ne olduğu fark etmez) gelip paylaştığınız tüm karikatür, fotoğraf ya da benzeri görsel içerik için sayma işlemi yapacaktır.

Bugün kullanılan eski reklam iş modeli bu dediğim sayaçların kullanılmasına terstir. Ancak inanıyorum ki kısa zaman içinde NFT sayaçlarını kullanarak hem eser sahiplerine hem de eserleri tüketen kullanıcılara bir kazanç sağlanabilecektir.

Ne dedin sen? Eser tüketenlere de mi para ödenecek?

Sadece sayaç koyarak karikatürün kaç defa okunduğunu saymak bu yeni iş modelinin sadece bir bölümü. Asıl mesele, o karikatüre gülen ve beğenen bizlerin de bu esere katkımızın olduğunun farkedilmesi.

Varsayalım bir karikatür çok komik değil, günde sadece 100 kişi bunu paylaşıyor. Başka bir karikatürü ise bir günde 10,000 kişi paylaşmış. İşte bu iki karikatür arasında beğenilme ve tüketilme açısından fark olduğundan bu iki eserin değeri de farklıdır. Sayaç koyduğumuzda, sayıcı aracın yaptığı sadece eserlerin tüketilmesi ile ilgili bir referans oluşturmasıdır. İş modeli sadece sayaç üzerine kurulmayacaktır.

Bir karikatürün tüketicileri de, yani onu beğenen ve arkadaşlarıyla paylaşan kişiler de değer yaratımına katkıda bulundukları için bir şeyler kazanacaklardır. Peki burada hem eser sahibinin hem de tüketenlerin kazanacağı “para”yı nereden kazanacağız? İşte bu soru çok önemli. Bu soruyu kendime ilk sorduğumda 2008 yılıydı ve bulduğum cevaba hala çok şaşırıyorum.

Bitcoin, nasıl ki madencilerin proof-of-work yani çalışmalarını ispat etmeleri ile kazanılıyorsa, karikatür gibi eserlerin de internet üzerinde para etmeleri bir tür proof-of-comedy ya da komikliğin ispatı kriteriyle sağlanacaktır.

Bitcoin söz konusu olunca herkesin aklı bilgisayarlara ve onların yaptığı hesaplara gidiyor. Oysa bitcoin madenciliği aslında tamamen boş bir hesaplama. Bir dosyanın SHA256 algoritmasıyla hash’ini alma işlemini makinelere milyarlarca defa yaptırıyorsunuz. İşte size bitcoin madenciliğinin sırrı.

Şimdi gelelim yeni fikre: Bir karikatürün eser olarak üretilmesi ve yaratıcısı tarafından ortaya konması üretimin-ispatı gibi bir adla anılabilir. Yani önce NFT ile bir üretim kaydı ve ispatı yapılacaktır. Daha sonra o eser kaç defa paylaşılıyorsa o kadar çok beğeniliyor demektir. Bu da onun komik olduğunun ispatıdır (prrof-of-comedy). Nasıl ki madenciler kriptopara üretim işinden bir gelir elde etmekteler, bir karikatürü paylaşan ve onu beğenen kişiler de bu edimlerinden az düzeyde de olsa bir miktar ortaklık token’ı kazanacaklardır.

Yüzlerce yıldır parayı merkezde bazı şirketler (bankalar) üretiyorlar ve bizlere “satıyorlar”. Oysa bugün gelinen noktada değerin üretimi dağıtık olarak ve çeperde oluyor. Özetle artık karikatürü üreten kişiler merkezde üretilen bir paradan kendilerine bir parça yontmaya çalışmayacaklar. Onun yerine kendileri çok paylaşılan bir eser yarattıklarında para basmış olacaklar ve o para ile yemek yiyecek, araba alabilecekler. Ve bu para basma eyleminde de kendilerine madencilik yapıp yardımcı olan kişiler, onların karikatürlerini beğenen ve paylaşan okurları oluyor. Bu eylemden sonuçta herkes kazanıyor olacak.

Sonuç:

Bugünkü yazımda ileride hayatımızı değiştirebilecek yeni bir iş modeli fikrinden bahsettim. Bu fikri de karikatür gibi şu anda internette para kazandırmayan bir örnekle anlatmaya çalıştım. Burada yazmış olduğum ipuçları sonucunda kafasında ampul yanan epey bir okuyucum olmuştur sanıyorum. Artık para üretme biçimlerinin değiştiği bir çağa girmekteyiz, buna hazır olalım.

Not: Baştaki karikatürü sevgili Çağçağ’ın izniyle paylaştım. Onun bu yazıda aktardığım fikirlerin ortaya çıkmasına verdiği desteğe de huzurunuzda ayrıca teşekkür ederim.

btchaber bh logo

Cemil Şinasi Türün

30 yılı aşkın tecrübesiyle fintech ve pazarlama dünyasındaki öncü isimlerden olan Cemil Şinasi Türün bilgisayar oyunlarından üç boyutlu sanal dünyalara kadar pek çok çalışmaya imza attı. Yerel ve uluslararası firmalar için kampanyalar hazırlayan Türün; teknoloji, blokzincir, kripto para ve dijital varlık konularında projeler üretti. Türün, 2017'de Bilgi Üniversitesi'nde vermeye başladığı "Blokzincirleri ve Kriptoparalar" konulu dersini 2020 başından bu yana Boğaziçi Üniversitesi'nde vermekte.
https://cemilturun.medium.com/

Karikatürler İçin NFT’li Yeni İş Modeli Önerisi” için bir yorum

  1. Teşekkürler Hocam, sadece karikatür ile ilgili olmamakla birlikte Brave browser ve BAT biraz da bahsettiğiniz doğrultuda ilerliyor.

Yanıt verin

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Blokzincirin ve kripto paraların, geleceği nasıl değiştireceğini bugünden öğrenin.
Bağlantıyı kopyala