Eski ABD Merkez Bankası Fed Başkanı Ben Bernanke Pazartesi günü CNBC’ye konuştu. Yeni kitabının tanıtımını yapıyordu herhalde. Bakın Bernanke efendi Altın ve Bitcoin konusunda ne söyledi:
“Altının bir kullanım değeri vardır. (Duvar vs’de) Boşlukları doldurmak için kullanabilirsiniz. Bitcoinin kullanım değeri ise fidye yazılımı veya bunun gibi bir şey yapmaktır.”
Yani Bernanke aklınca Altın da Bitcoin de işe yaramaz diyor. Öncelikle Altıncılar ve Bitcoinciler olarak bölünen ve birbirine saldıran yerli ve yabancı arkadaşlara duyurulur: Sınırsız paracı Bernanke, Altın ve Bitcoini aynı kefeye koyuyor; sizin gibi birbirine düşman saymıyor. Ben yıllardır ne diyorum? Altın ve Bitcoin birbirine düşman değildir; aksine birbirini destekleyen sınırlı paralardır.
Peki Ben Bernanke kimdir? Tam adı Benjamin Shalom Bernanke. 2006-2014 Yılları arasında Fed Başkanlığı yaptı. 2008 Krizi’nde Fed Başkanıydı. Tarihin ilk devasa sınırsız dolar ($) basma operasyonunu gerçekleştirdi. Onun yönetiminde 200 yıllık tarihinde sadece 1 trilyon $ Merkez Bankası parası üreten Amerika 2008-2014 döneminde sadece altı yılda bunun tam üç buçuk katını daha bastı! O yüzden sınırsız paracılar için adeta Mesih gibi biridir.
İşin ilginç tarafı Bernanke aslında 1929 Krizi uzmanıdır. Kendisi daha 2002 yılında 1929 benzeri bir durum oluşması halinde sınırsız para basmak gerektiğini hatta “Helikopterden insanlar üzerine para atılabileceğini” söylemişti. Bu nedenle lakabı “Helikopter Ben” olarak kalmıştır.
İyi ama Amerika’yı yönetenler çok yakında 1929 benzeri bir krizin olacağını nereden bildiler de, bu tip bir krizde inanılmaz para basmasına güvenecekleri birini, hemen kriz öncesinde 2006’da Fed’in başına getirdiler. Çok mu şanslıydılar? Yoksa olacakları tahmin ediyorlardı da sadece halktan mı saklıyorlardı? Muhtemelen ekonomiyi mahvettiklerinin farkındaydılar. Kriz çıkınca para basılması yine en çok onlara yarayacaktı. Bu nedenle Bernanke’yi iş başına getirdiler. Basılan paralar banka ve borsalar aracılığıyla daha çok kendilerine aktarıldı, vatandaşlar ise ölmediler ama hızla fakirleştiler.
Bernanke’nin Altın ve Bitcoin hakkında dedikleri ne kadar doğru? Bernanke efendinin yere göğe sığdıramadığı güya pek faydalı, sınırsız $, 2008 Krizi’nden bu yana gerçek enflasyon hesaplamalarına göre yaklaşık %80 değer kaybetti.(1) Bernanke’nin işe yaramaz dediği Altın ise, 2008 Krizi’nden itibaren $ bazında %153 değer kazandı. Bitcoin zaten adeta Bernanke gibilerin içinden geçti. BTC borsalarda fiyatlanmaya başladığı 2010 yılından bu yana değerini 0,05 $’dan (Son dönem düşüşlerine rağmen) 30 bin $’a yükseltti. Yani 600 bin kat değer kazandı!
Bernanke’nin tahmin performansı da dillere destandır. 2008 Felaketi öncesinde medya kendisine defalarca ‘Emlak krizi ihtimali var mı?’ diye sordu. Helikopter Ben, Temmuz 2005’te CNBC’de ekonominin çok kuvvetli olduğunu ve ev fiyatlarının artmaya devam edeceğini söyledi. Yine o ay, aynı kanalda sunucunun “Balon olduğu söyleniyor. Ya ev fiyatları düşerse?” şeklinde sorusuna “Öyle şey olur mu ülke çapında ev fiyatlarının düştüğü nerede görülmüş?” mealinde bir yanıt verdi. Kasım 2006’da Kongre’de yaptığı bir konuşmada ev fiyatlarında durgunluğun tersine döneceğini iddia etti. Şubat 2007’de Yine Kongre’de sub-prime mortgage sorunlarının genel emlak piyasasına yayılmadığını ve küresel likidite sorunu olmadığını öne sürdü. Temmuz 2007’de bu defa global ekonominin güçlü olduğunu belirtti. Buna göre ABD ihracatı artacak, ülke ekonomisi 2007 ve 2008’de büyüyecekti. Sonuç ne oldu? 2008’de Emlak piyasası ve ABD ekonomisi çöktü. Tarihin en kötü finansal krizlerinden bir tanesi başladı.(2)
Bernanke’nin işe yaradığını iddia ettiği $ erirken, işe yaramaz dediği Altın değer kazanıyor, Bitcoin ise yükselirken adeta ışık hızına tırmanıyor. 2008 Öncesi ekonomi tahminleri ise düpedüz yalan boyutunda. Böyle bir sözde uzmana yatırımlarınızı ya da ekonominizi teslim eder misiniz? Ben olsam etmem.
Peki Amerikalı yöneticiler neden bu tiplere bayılıyor? Çünkü sınırsız para enflasyon demek. Enflasyon ise özellikle fakir kesimlerden para sahibi zenginlere değer aktarımını sağlayan mükemmel bir mekanizma. Bu mekanizmanın çalışması için de sınırsız üretilebilen, çöktüğünde hemen basıp bankalara verebileceğiniz, sürekli değer kaybeden bir rezerv paraya ihtiyacınız var. Düşünsenize çalışanlarınıza sürekli değeri eriyen bir şeyle ücret ödüyorsunuz. Yani çalışanlar sürekli size daha ucuza mal oluyor. Elbette en işe yarar paranın sınırsız $ olduğunu söylersiniz.
ABD’nin para sahibi zenginleri ve yetki sahibi üst düzey politikacı ya da memurlarının bayıldığı bir başka Merkez Bankacısı daha var: Janet Yellen. 2014-2018 Döneminde görev yaptı. Tıpkı Bernanke gibi sınırsız paracı ve tam bir Bitcoin düşmanıdır. Yellen ne ile meşhur? Bernanke’yi bile aşan ekonomik tahmin performansı ile: Hanımefendi 2017’de görev süresinin bitmesine yaklaşık altı ay kala Merkez Bankası olarak ekonomide adeta her şeyi çözdüklerini, her şeyi düzelttiklerini iddia etti. Ve müthiş bir cüretle “Artık ömrümüz boyunca bir daha kriz olmayacak” dedi. Sonuç? 2020 yılında tarihin en büyük ekonomik krizi başladı. Fed bu krizi de bastırmak için bu defa yaklaşık 4,5 trilyon $ daha sınırsız para bastı. Ancak hala dünya bu krizden tam olarak çıkabilmiş değil.
Peki Amerikalı güç sahipleri açıkça başarısız olan Yellen’a ne ceza verdi? Ah biz böyle performans görmedik deyip Janet Teyze’yi 2021’de Hazine Bakanı yaptılar! Yeterki sınırsız parayı savunun ve Altın-Gümüş-Bitcoin gibi sınırlı rezerv paralara karşı çıkın. Ufak tefek hatalarınız görmezden gelinir.
Bazı merkez bankacılar ise görevden ayrıldıktan sonra adeta imana, vicdana gelir. Bunların en meşhuru Bernanke’den önce görev yapmış efsane Fed başkanı Alan Greenspan’dir. Neden efsane? Çünkü Greenspan 1987-2006 arasında tam 19 yıl Fed’i ve dolayısıyla ABD ve dünya ekonomisini idare etti. Görevi sırasında Reagen, Baba Bush, Clinton ve Oğul Bush olmak üzere dört Başkan eskitti. Elbette Fed başkanı olarak çalışırken sınırsız rezerv $ aleyhine tek kelime söylemedi. Ancak emekli olunca yavaş yavaş sınırlı rezerv para Altın hakkında olumlu konuşmaya başladı. Haziran 2016’da Bloomberg’e verdiği bir röportajda gelecek yıllarda küresel enflasyona karşı uyarı yaptı ve önlem olarak altın standardını savundu! Greenspan aynen şöyle konuştu: “1913’ten önce olduğu gibi altın standardına geri dönersek, sorun olmaz. Unutmayın 1870-1913 döneminde ABD en hızlı ekonomik büyümelerini kaydetmişti ve bu altın standardının en parlak dönemiydi. Ben (artık) bir altın savunucusu olarak biliniyorum ve herkes bana gülüyor. (İyi) ama neden (tüm) merkez bankalarının kasasında altın var?”
Yaa Bernanke efendi söyle bakalım. Madem sınırlı rezerv paralar Altın ve Bitcoin işe yaramaz, neden ABD dahil tüm merkez bankalarının kasalarında Altın bulunuyor? Ve neden bu hafta 44 ülkeden merkez bankası yetkilisi tarihte Bitcoin alan ilk devlet olan El Salvador’u ziyaret etti? Ve tabi neden dünya çapında 4 trilyon $’dan fazla varlık yöneten Fidelity “Başka ülkeler de Bitcoin alacak ve daha önce alanlar sonradan alanlara göre daha avantajlı olacak” dedi?
Dipnotlar:
(1) Tüm dünyada olduğu gibi Amerika’da da enflasyon rakamları ile 1980’lerden itibaren oynanmıştır. Bu yüzden her yerde halk sokakta resmi enflasyonun en az iki katını hisseder. ABD’de Shadow Stats 1980 öncesi yöntem ile enflasyonu hesaplamaya devam ediyor. 2008-2022 Döneminde ABD’de gerçek enflasyonu hesaplamak için kullandığım kaynaklar şöyle:
ABD resmi kümülatif enflasyon: https://data.bls.gov/cgi-bin/cpicalc.pl?cost1=190%2C000.00&year1=201101&year2=202104
ABD Yıllık resmi enflasyon oranları: https://www.thebalance.com/u-s-inflation-rate-history-by-year-and-forecast-3306093
Shadow Stats ve enflasyon: http://www.shadowstats.com/alternate_data/inflation-charts
(2) Bernanke’nin muhteşem ekonomik tahminlerini görüntülü olarak bu linkte izleyebilirsiniz: https://youtu.be/INmqvibv4UU
