bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 69,851.72 0.72%
ethereum
Ethereum (ETH) $ 3,541.57 0.87%
bnb
BNB (BNB) $ 604.99 2.50%
solana
Solana (SOL) $ 184.56 1.38%
xrp
XRP (XRP) $ 0.613474 1.19%
cardano
Cardano (ADA) $ 0.639835 1.29%
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.212894 6.55%

Ethereum 2.0 İle Neler Geliyor, Hangi Sırada Geliyor?

Ethereum 2.0 Ile Neler Geliyor Hangi Sirada Geliyor

Ethereum platformunun kurucusu Vitalik Buterin’in, iki yıl önce “arkadaşlar, artık sharding’e geçeceğiz ve ondan sonra her şey mükemmel olacak” dediği konferans konuşmasıyla kalkıştığı maceralı yolculukta sona doğru yaklaşılıyor. Bu kararın arkasında yatan neden, Ethereum platformunun 2017’de hızla büyümesinin ve bir dünya bilgisayarı olmaya doğru gitmesinin önündeki en büyük engel olan ölçeklenme sorununun kesin bir şekilde çözülmesinin istenmesiydi. Zira neredeyse tüm alt-coin’ler sağlam bir platform olarak gördükleri Ethereum’u kullanmayı tercih etmişlerdi.

Ancak 2020’de artık Ethereum platformunun üzerinde çok fazla uygulama çalışıyor ve üstüne üstlük son ayların DeFi çılgınlığı da çoğunlukla bu platformda yaşanıyor, madencileri zengin ediyor ama ağı da çok yavaşlatıyor ve pahalılaştırıyor. İşte tüm bu sorunların çözümü için iki yıl önce sözü verilmiş olan yeni nesil yapıya geçişin bir an önce gerçekleşmesi için programcılar üzerinde şu anda çok baskı var. Ancak henüz geçişin ilk aşaması bile başlamadı…

Vitalik bir yandan da, hem kendilerinin hem de Bitcoin’in kullandığı proof-of-work (PoW) algoritmasını uzun zamandır eleştirmekteydi, ve de bu algoritmanın tüm bitcoin sistemini merkezileştirdiğini, BTC madenciliğinin %50’den fazlasının sadece bir kaç oyuncu tarafından kontrol edildiğini söylemekteydi. Ethereum’un proof-of-stake (PoS) mutabakat algoritmasına geçişi Eth2.0 ismi verilen ikinci versiyona bırakılmıştı. İşte bu Eth2.0 geçişinin uzaması ve zorlu bir iş olmasının arkasında iki atlamanın da aynı hamle ile yapılmasına karar verilmiş olması var. Özet: Ethereum 2.0 versiyonu ile hem ölçeklenme sorunu çözülecek hem de mutabakat algoritması değiştirilecek.

PoS, madencilerin aşırı enerji  ve makine zamanı harcayarak ether kazmaları demek olan PoW yerine, her üretim döngüsünde belli bir miktar ether’i stake edip, yani kasaya koyup (ipotekleyip), yapılacak piyango çekilişi için bilet almaya benzetilebilir. Bu yeni algoritmada staker = validatör, yani aynı kişiler ether kitleyerek piyangoya katılmış oluyor. Her döngüde (çekilişte) sadece kasaya ether stake etmiş olanların yeni üretilen ether’lerden kazanma şansı var.

Faz 0: Onay Mekanizması…

Yeni mutabakat mekanizmasının temelinde gemilere yol gösteren deniz fenerine benzetilen bir Fener Zinciri yer alıyor. İngilizcede Beacon Chain denilen kavramı bu şekilde Türkçeleştirdim. Tüm sistem seviyesi orkestra yönetimi, mesajlaşma ve aktivite burada bulunmakta. Şu anda yapılan ön testlerde 42,000 adet validatör makineyle denemeler yapıldı. İleride bunların yüz binlerce olacağını planlayarak, validatör nodların tamamının arasında mutabakat oluşturmayı hedefleyen bir yapı tasarlandı. Daha ilk fazlardan çok sayıda validatör cihazının ağa dahil olması gerektiği için, epey kallavi bir mühendislik problemi ortaya çıktığı görülebilir.

Sharding (parsellere ayırma) kullanan diğer sistemler, mesela online bilgisayar oyunları, 100’lerce, hatta 1000’lerce parsellik sistemler kurmuşlardı.  Ancak Ethereum platformunun sharding ve validasyon gereksinimleri bunun çok ötesinde! Aslında shard kelimesi parça manasında ama bir büyük bölgeyi parsellere ayırmaya benzeyen bir iş yapıldığı için kavramı ben bu şekilde çevirdim. (Ayrıca eski bir sanal dünyacı olarak biz de tüm alanı parçalayıp sharding yapardık ve parsel tabiri teknik olarak da daha uygun).

Faz 1: Çok Bölgeye Geçiş…

Faz Sıfır, tüm validatörlerin aynı mutabakat state’ine (durumuna) erişebilmesini sağlamayı amaçlıyordu. Faz 1’de ise, pek çok farklı konuda mutabakata erişilmesi beklenecek. Bir çok farklı parsel zincirleri olacak ve bunların tümünün ortak mutabakatlarının bulunması gerekecek. Her bir “parsel” neredeyse şu andaki ethereum düzeyinde karmaşıklığa sahip bir blokzinciri içerecek, ve bunların hepsi Eth2.0’ın Deniz Feneri gözetimi altında ortaklaşa mutabakat oluşturacaklar. Parsellere, yani shard’lara gelince, onlarda da ilk başta test için belirlenen sayı 64. Yani ilk olarak 64 parsel üzerinde Ethereum 2.0 hayata geçecek. Tüm parsellerde ortaklaşa saniyede 1 ila 4 Mbyte veri paylaşılıyor olacak.

Faz 1.5 : Birleştirme…

Eth 1.0 ile Eth 2.0’ın birleştirilmesi, yani birbirine yapıştırılması bu fazda yapılacak. Aslında bu cümleyi şöyle daha iyi ifade edebilirim: Ethereum 1.0 mainnet’i, Eth2.0 mutabakat mekanizmasının parsellerinden biri olarak açılacak yeni araziye taşınacak. Yani Eth2.0’ın ilk başta kullanacağı 64 (daha sonra çok daha fazla artacak shard sayısı) parselden ilki eski bildiğimiz Eth1.0 blokzinciri olacak. Tabii bu transfer sırasında Eth1.0 artık proof-of-work madencilik algoritmasını terkedip, tamamen proof-of-stake, yani PoS algoritmasına geçmiş olacak.

Buradaki en önemli tasarım kararı, dünya bilgisayarımızı hızlandırmayı becerirken, bunu sistemi merkezileştirmeden yapabilmekti. Yani, parselleme yaparken, hem sistemi gayri merkezi tutmak istiyoruz hem de tüm araziyi parsellere ayırmanın mutabakat işlemlerini yavaşlatmamasını. Blokzinciri işlemlerini hızlandırmak aslında o kadar zor bir iş değil; kullanıcıların kendi kendilerine validasyon (onay) vermelerine izin verdiğiniz zaman, ağ içinde transferler ve diğer işlemler jet gibi yapılıyor olur. Ancak o işlemlerin gerçekten hepsinin gerçek zamanlı olarak, yani dünya hızında hakiki ağa kaydedilmiş olmasını sağlamak mümkün olamıyor. İşler hızla arap saçına dönüp, güvenlik zaafları ortaya çıkıyor, asıl ağda çatallanmalar ortaya çıkıyor.

Faz 2 : Tümevarım…

Tüm önceki aşamalar geçildikten sonra bu en son aşamada kalacak. Bir önceki aşamada, bölgelerden bir tanesi Eth1.0 ağını içeriyorken, artık bu fazda amaç tüm parsellerin aynı Ethereum blokzincirine erişimini sağlamaya yönelik olacak. Daha bu aşamaya vakit var ve yolda bazı tasarım değişikliklerinin bizi beklediğini tahmin ediyorum.

Son sözler:

Tahminen 1000 kişilik bir gönüllü programcı ordusu Eth2.0’e geçiş için çalışıyor. Bu programcıların bazılarını Ethereum Vakfı finansal olarak destekliyor, tabii mütevazi boyutlarda. Ama daha henüz Faz 0 bile gerçekleşip başarılamadı, yakında olacak deniyor. Geç olsun da güç olmasın diyorum… zira, tüm dünyanın bir Ethereum dünya bilgisayarına çok ihtiyacı var. Tüm dapp’lar (gayri merkezi uygulamalar) bunun üzerinde çalışacak. Biz de Defterhane ekibi olarak Ethereum platformuna ve onun geleceğine yatırım yapıyoruz.

Eth 2.0 konusunda beni ortağım Onur Kılıç güncellemekte. Geçiş ile ilgili lütfen onun bana yolladığı şu teknik figüre bir bakınız:

Turun 1

Onur, bu karmaşık çizimin içinde en üst sol kutuda yazanları yapan kişi! Hem de neredeyse tek başına yapıyor.  Kutunun adı: “BLS-12-381 precompiles”. Demek ki dünyada Eth 2.0 üzerine şu anda aktif olarak çalışan 1000 kadar usta programcıdan (en az) biri de Türkiye’den! Başka adını bilmediğim ama bu projede çalışan arkadaşlar varsa lütfen bana twitter’dan mesaj atsınlar, onları da buradan ve twitter’dan ilan edeyim.

Nerelerden Faydalandım?

* What’s New in Eth2.0?-5 September 2020 tarihli blog’dan yararlandım.

* Danny Ryan’ın 2 Eylül 2020 tarihli şu yazısından da epeyce faydalandım:

* Yine Danny Ryan’ın geçen hafta yayınlanan Quick Update #15 adlı yazısını da kısmen kullandım.

Bu makale yatırım tavsiyesi veya önerisi içermemektedir. Her yatırım ve alım satım hareketi risk içerir ve okuyucular karar verirken kendi araştırmalarını yapmalıdır.

btchaber bh logo

Cemil Şinasi Türün

30 yılı aşkın tecrübesiyle fintech ve pazarlama dünyasındaki öncü isimlerden olan Cemil Şinasi Türün bilgisayar oyunlarından üç boyutlu sanal dünyalara kadar pek çok çalışmaya imza attı. Yerel ve uluslararası firmalar için kampanyalar hazırlayan Türün; teknoloji, blokzincir, kripto para ve dijital varlık konularında projeler üretti.
https://cemilturun.medium.com/





Blokzincirin ve kripto paraların, geleceği nasıl değiştireceğini bugünden öğrenin.
btch x banner
btch youtube banner
Bağlantıyı kopyala