Depeg bir stabilcoin’in değerinin sabitlenen fiyattan sapması durumunu ifade eder. Örneğin değeri ABD dolarına sabitlenmiş bir stabilcoin’in değeri 1 doların altına gerilerse bu durum, söz konusu coin’in sabitinin bozulması (depegging) şeklinde ifade edilir.
Kripto para piyasasında sık sık depeg vakarıyla karşılaşıyoruz. Ancak geleneksel finans sektöründe de bu durumun örneklerini görmek mümkün. Örneğin Tayland Bahtı 1997 yılında USD sabitini kaybetti ve depeg dediğimiz durum gerçekleşti.
Depeg gerçekleştiğinde o stabilcoin’in varlığı sorgulanmaya başlar. Özellikle değeri kodlarla ve matematiksel hesaplamalarla sabitlenen algoritmik stabilcoin’lerde depeg gerçekleşmesi felaketle sonuçlanabilir.
Yakın tarihte bu durumun örneğini Terraform Labs’in algoritmik stabilcoin’i Terra USD’nin (UST) dolar sabitinin bozulmasının ardından yaşadık. UST’nin dolar sabitinin bozulmasıyla (depeg) kripto para piyasasından milyarlarca dolar silindi, yatırımcılar ciddi zararlarla karşı karşıya kaldı, sektör için domino taşı etkisi yarattı ve kripto para şirketleri ardı ardına çökmeye, iflas etmeye başladı.
Stabilcoinler nasıl çalışır?
Stabilcoin’ler özellikle 2017 yılındaki boğa sezonuyla birlikte kripto para piyasasında kabul görmeye başladı.
Kripto paralardaki yüksek fiyat dalgalanmaları nedeniyle stabilcoin’ler, yatırımcılar tarafından güvenli bir liman olarak kabul ediliyor. Çünkü kripto para birimlerinin aksine stabilcoin’lerin değeri, fiat para birimlerine veya altın ve gümüş gibi değerli metallere sabitlendiğinden yatırımcıları piyasadaki fiyat dalgalanmalarından korur.
Stabilcoin’ler kripto para ve itibari paranın bazı avantajlarını bir araya getiriyor.
Ancak stabilcoin’lere yönelik riskler de yok değil. Bu risklerden ilk ve en önemlisi de depeg dediğimiz stabilcoin’in sabitinin bozulmasıdır.
Kripto para piyasasında bugüne kadar önde gelen birçok stabilcoin’in değer sabitinin bozulduğuna şahit olduk. Bunlar arasında Tether, USDC, BUSD ve GUSD gibi önde gelen stabilcoin’ler de yer alıyor.
Depeg Neden Gerçekleşir?
Uyumsuz Rezervler: Eğer bir stabilcoin’in değeri, bağlı olduğu varlık tarafından %100 oranında desteklenmezse fiyatta sapma meydana gelecektir. Depeg gerçekleşmesi için piyasanın stabilcoin’in %100 oranında rezervlerle desteklenmediğinin farkında olması gerekiyor. Bu nedenle Tether gibi stabilcoin devleri, kendi çıkarlarıyla çeliştiği için bu bilgileri genellikle şeffaf bir şekilde kamuoyuyla paylaşmıyor.
Piyasaların Algoritmadan Daha İyi Performans Göstermesi: Akıllı sözleşmeler arz ve talep yoluyla bir varlığın değer sabitlemesini güvence altına alabilir, ancak bu bir dereceye kadar sürdürülebilirdir. Piyasa algoritmadan daha iyi performans gösterdiğinde veya çok hızlı bir şekilde çöktüğünde, para birimi sabitini kaybetmeye (depegging) başlar ve bu da hızla bir ölüm sarmalına yol açabilir. Terra UST adlı algoritmik için durum tam olarak bu şekilde gerçekleşti.
Depeg Nasıl Önlenir?
Yasal Düzenlemeler: Kripto para birimleri genellikle hükümet ve düzen karşıtı olarak görülse de, varlıkların yeterli rezervlerle desteklenmesini sağlamak için sağlam düzenlemelere ihtiyaç vardır. Düzenlemelerin olmadığı bir piyasada rezervlerle desteklenmeyen stabilcoin’lerin karşılıksız basılan paradan farkı kalmaz.
Arbitraj: Güçlü arbitraj mekanizmaları, algoritmik stabilcoin’lerin akıllı sözleşme yönetiminin üzerine bir koruma katmanı eklemesine yardımcı olabilir. Bir stabilcoin bir doların altında işlem gördüğünde, arbitrajcılar onu ucuza satın alabilir, daha sonra 1 dolara takas edebilir, kar elde edebilir ve dolar sabitini geri kazanmasını sağlayabilir.
