Chip’ler ve Blokzincirler Neden Yakın Alakalı?

Beni şahsen tanıyan okurlarım bilir; yazdığım yazılar ile üzerinde uğraştığım problemler çoğunlukla yakın alakalıdır. Son bir senede yongalar üzerine bir kaç yazı yazdım, bunların linklerini aşağıda referansa koyuyorum. Bu haftaki yazımda ise bu değişik bakış açılarını tek bir vizyon oluşturacak şekilde bir araya topluyorum.

Öncesinde bir açıklama:

Ben bir haberci değilim, kripto yatırımcısı değilim, gözlemci de değilim: Girişimciyim. Dolayısıyla bu sütunda kaleme aldığım yazıların ortak özelliği kendi öznel görüşlerimi de içermeleridir. Bir blokzincir girişimcisi olarak danışmanlık verdiğim zamanlarda da, derslerimde ve yazılarımda da belli bir blokzincir dünya görüşünü taşıyan, taraflı, bana ait öznel bir vizyona oturan düşünceleri anlatıyor ve savunuyorum. Dahası, bu konularda pek çok defa kendi elimi de taşın altına koyuyorum, hayatımı bu düşüncelere göre şekillendiriyorum. Bununla beraber, benim yazdıklarımdan firmalar/coin’ler/token’lar için yatırım fikri veya tavsiyesi çıkarmak epey zordur; zira, burada savunduğum görüşler

1. özgün olduğundan başka yerlerde benzerlerine pek rastlanmaz, dolayısıyla etrafta benim yazdıklarıma benzeyen yazılar veya görüşler bulmak zordur, ve 2. belli şirketlere değil makro eğilimlere daha çok önem veririm, bu da karşılığını kısa vadede aksiyon alınacak bir token ya da coin’de bulmaz. Daha çok uzun vadede olanı biteni kavramaya (kavramamıza) yardımcı olur.

Gelelim chip’lere: Blokzincir teknolojileri, şu anda tüm dünyada daha çok yazılımın alt kategorisi olarak algılanmakta olduğu için yarı iletken teknolojileri ile blokzincirlerin bağlantısını kurmakta zorluk çekebilirsiniz.

İşte bu bağlantıyı daha iyi anlamanız için referansta yer alan eski yazılarımı okumak yararlı olsa da burada daha net ve derli toplu olarak anlatmak istiyorum.

Yarı iletkenler ile blokzincirlerin ortak kesişim alanları:

Madencilik donanımları: Yongalar dünyası ile coin’ler dünyasının kesişim kümesinde duran en bariz business alanı bu. Bitcoin’in üretilmesi tamamen dünyanın en ileri yonga teknolojilerinin state-of-the-art’ına yani bulundukları en uç teknolojik noktaya endeksli. Sürekli daha hızlı işlem yapmaya dayalı bir Proof-of-Work konsensus sistemine programlanmış ASIC yongaları ile işliyor Bitcoin. Proof-of-Work konsensus metodu, Ethereum’un da PoS’e geçmesinden sonra sadece Bitcoin ve benzeri üç-dört coin’de kalmış olacak. Ancak bitcoin tüm kriptoparalardaki toplam değerde %40 paya sahip. Bu nedenle de 5nm veya benzeri ileri seviyelerdeki yonga üretiminde dünyada baş gösterebilecek bir durgunluk veya herhangi bir jeostratejik sorun anında madenci makinelerine ve bitcoin’in fiyatına (ve toplam kripto market değerine) yansıyacaktır. Bunu detaylı olarak geçen haftaki yazımda işlemiştim (Bkz. Ref:5)

Donanımların tasarlandığı yazılımlar: ABD geçen haftalarda chip tasarımı yazılımlarına da kısıtlama getirdi, bunlara export yasağı koydu (Ref:7). EDA ya da ECAD denilen yonga tasarım yazılımları silah kategorisine eriştirilerek Çinlilerin bunları lisanslaması ve kullanması yasaklandı. Bu durumda da en önemli bitcoin madencilik cihazı olan AntMiner isimli makinelerin, ki Bitmain şirketinin (Ref:6) ürünüdür, içindeki ASIC yongalarının tasarlanması zora girdi. Bu amaçla kullanılan yazılımlar yasak kapsamında olacak, zira Bitmain şirketi Çin’in başkenti Pekin şehrinde kurulu. Ayrıca FPGA denilen programlanabilir yongaların tasarımlarının yapıldığı yazılımlar da aynı yasak kapsamına alındı (Yine bkz. Ref:7).

Kimliklerimizin tutulma biçimi: Kimliklerimizin kontrol altında tutulmasında da blokzincirleri ile yarı-iletkenler gelecekte beraberce rol oynayacak. Şu anda dünyada Apple ve Google tarafından domine edilen akıllı telefon işletim sistemleri sayesinde (!) kimliklerimiz bu iki kuruluş tarafından kontrol ediliyor. Bir de Facebook var bunların yanısıra, ancak onun donanım bacağı yok. O da Metaverse ve VR gözlükleri ile donanım oyununa dahil olmak derdinde ama artık atı alan Üsküdar’ı geçmiş durumda. Kimliklerimizin tutulduğu akıllı telefon donanımlarında Çinli firmalar (Huawei, Mi, Oppo, Vivo vb.) özellikle Asya’da epey ağırlıklı. Kalan kısım da Samsung ve Apple zaten. Ancak blokzincir teknolojisinin yaygınlaştığı bir gelecekte yazılımlar, donanımlar ve kimliğimizin nasıl tutulacağı değişikliğe uğrayacağına kesin gözüyle baktığım konular. Nedenini bundan sonraki iki maddede okuyabilirsiniz.

Big Tech tarafından kimliğimizin kontrol edilmesi (İş modelleri açısından) : Business modeli açısından bakıldığında şu anda internet üzerinde çalışan model, BigTech tarafından domine ediliyor. Bunların başında da Google, Facebook, Apple ve Microsoft geliyor. Alışverişlerimiz, sosyal medya seçimlerimiz ve sair bilgilerimiz, onlara gönüllü olarak devrettiğimiz “kimlik kullanım hakkımız” sayesinde bu firmaları zengin ediyor ve bizler soyuluyoruz. Buna çözüm blokzincir içerisinde var. Çözüm, kimliklerimizin kendi denetimimize geçmesi ve BigTech’in iş modellerinin çalışamaz hale getirilmesi. Bunu da dünya insanları olarak aklımız başımıza geldikçe ister hale geleceğiz. Zamanla olacak bu.

Fiziksel kimlik belgemiz (Egemenlik açısından) : Kimliklerimiz, ve kullanım haklarımız iş modeli yani business modelleri açısından BigTech’in elindeyken, gerçek dünyada seyahatlerimizde kullandığımız pasaportlarımız, cebimizde duran ve binalara girişte sorulan ve hatta alıkonulan vatandaş kimlik kartımız, egemenliğin tekrar bizlere yani kamuya (halka) geçmesi ile birlikte yeniden tanımlanacak. Blokzincir üzerinde işleyecek kimliklerimizle günü geldiğinde ülkeler arası seyahatlerimizi bu yeni kimliklerimizle yapacağız. Bu da zamanla olacak.

Temel kesişim alanlarını saydıktan sonra şimdi de yongaların geleceğine dair tahminlerimi, daha doğrusu inovasyonun yönüne bakarak çıkardığım bilgiye-dayalı-tahminlerimi yapayım.

Uzak olmayan gelecekte chip’lerin de adeta “3D print” edilebilir hale gelecek olması (daha doğrusu kitap gibi yonga matbaasında basılabilir hale gelecek olması) sebebiyle Edge Computing denilen konu güncel hayatımıza daha fazla girecek. Dağıtık olarak üretilecek paralel computing yongalarıyla blokzincir teknolojisi de aşama kaydedecek ve tüm çevremizi hesaplama yapan blokzincire entegre cihazlar alacak. İşte o zaman akıllı telefonlar ya da belki hayatımıza girmiş olacak Yapay Zeka asistanlarımız da bu yongalar üzerinde işliyor olacaklar. Söylemeye dilim varmıyor ama, yongalar konusunda ABD’nin önümüzdeki 10 yılda gördüğü gelecek ile tezgahta bekleyen inovasyonlar farklı yönlere doğru bakmakta.

Sonuç:

Merkezi para sisteminin yöneticileri , 1990’ların sonlarından bu yana girdikleri yanlış yolda verdikleri kötü kararlar yüzünden, eskiden Batı Medeniyeti dediğimiz ülkelerin (ABD, Avrupa, Avustralya, Japonya, İsviçre, Kanada vb.) halkları ve ekonomileri hızla kaosa sürüklenmekte. Bastıkları aşırı miktarda dolar, euro, yen, frank gibi paralar gitgide konfeti gibi değersiz kağıt parçaları haline gelmekte. Bütün suçu yükselen enerji fiyatlarına yüklemeye çalışmaları boşuna, olayların gideceği yol daha 2008 yılında çizilmişti. Satoshi Nakamoto da bu yolu görüp alternatif bir sistem ortaya atmıştı. İşte şimdi olacak olan hadiseleri hep beraber izleyip göreceğiz. Chip üretim fabrikaları şu anda merkez bankaları gibi kontrollü üretim yapan tesisler iken, dağıtık ve ucuz üretime imkan veren, printer vari yonga yazıcıları hayatımıza girecek. Yalnız, bunu ilk defa ben yazdım burada, sakın unutup da başka yerde okudum demeyin. 🙂

Referanslar: