Blockchain’in perakende kullanılmasıyla hayvanların kesim tarihi, sebze ve meyvelerin hasat dönemlerinde havanın nasıl olduğu gibi bilgileri tedarik zincirinde bulunan bütün taraflar ve hatta tüketiciler takip edebilecek. Bununa birlikte, ürün verilerinin gerçek zamanlı güncellenebilmesi gıda izlenebilirliğini yükseltecek
ABD’li süpermarket zinciri Walmart’ın açıkladığı bir proje, blockhain’in perakendede kullanıma güzel bir örnek: Zincirin Kanada ayağında Kasım 2019 itibarıyla üçüncü kişilere ait 70 aracında nakliye ve faturalandırma işlemleri blockchain tabanlı olarak yürütülmeye başlandı. Bu şekilde 400 mağazaya ürün teslim ediliyor ve faturalandırma yapılıyor. Walmart’tan gelen açıklamaya göre, 2020 Şubat itibarıyla ülkedeki bütün şubelerde bu yapılanmaya gidilmesi planlanıyor. Walmart’ın çözümüne bir portal ve mobil uygulama üzerinden ulaşılıyor. Yeni blockchain tabanlı nakliye ve ödeme ağı, Walmart Kanada ve üçüncü taraf kamyon filosu arasındaki verileri ortak bir defterde toplayarak tüm tedarik zinciri ve lojistik verilerini gerçek zamanlı olarak yönetiyor, entegre ediyor ve eşgüdümlü hale getiriyor. Çözüm ayrıca gerçek zamanlı faturalandırma, ödemeler ve mahsuplaşmaları mümkün kılan sayısız gerekli hesaplamaları otomatik hale getiriyor.
Bu konuda diğer bir örnek de, Carrefour ve Nestlè’den geliyor: Perakende devleri bebeklere hazırlanan süt ürünlerinin tedarik zincirini takip etmek için IBM’in Food Trust blockchain platformunu kullanmaya başladıklarını açıkladı. İki şirket, IBM’in blockchain platformunu kullanarak, Laboratoires Guigoz’un ürettiği bütün besin maddelerinin tedarik zincirinin daha şeffaf olmasını sağlayacak. Bu sayede tüketicilerin ürünlerin kalitesine olan güvenini artırmayı da amaçlıyorlar.
Dr. Bülent Dal: Blockchain, Koronavirüs Salgını Döneminde Gıda Güvenliğinde Elektronik Noter Görevi Görecek
Obase CEO’su Dr. Bülent Dal’a blockchain’in perakendede nasıl kullanılabileceğini sorduğumuzda, güncel bir örnekle konuya giriyor ve koronavirüs konusundan bahsediyor. Bülent Dal’a göre, içerisinde bulunduğumuz Covid 19’a bağlı küresel salgın süreci gıda güvenliğine dayalı tüketici beklentilerini çok daha ileri bir düzeye taşımış bulunuyor. Dal, “Blockchain içine girdiğimiz bu yeni dönemde tüketici güvenine sahip ürünler sunmak ve ürün tedariği sürecindeki firmaların yüksek ticarî güvende operasyon yürütmeleri için elektronik noter hizmetine benzer bir görev üstelenecek” diyor. Yeni tüketici profili çevre dostu, etik koşullarda, insan haklarına saygı göstererek üretilmiş ürünleri de beklediğini düşünen Dr. Dal, “Tüketici güvenini en üst düzeyde sağlamak için Blockchain gün geçtikçe gerek ürün tedariği ve gerekse pazarlama süreçlerinde birden fazla firmanın ortak platformda bir yandan kendi içlerinde güvenilir ticaret yapmalarını ve diğer yandan tüketiciye yaptıkları satınalmaları güven içerisinde hızlı karar vererek gerçekleştirmelerini sağlayacak” ifadesini kullanıyor.
Blockchain’in Perakendede Kullanımına Örnekler
Dr. Bülent Dal’a dünya ve Türkiye’de blockchain’in perakendede kullanım örneklerini de sorduk. Dal, dünyada halihazırda uluslararası düzeyde ürünün hangi tarlada ya da besin çiftliğinde üretildiği, hangi aracı firmalar tarafından taşındığı, hangi sıcaklık ve nem oranlarında bekletildiği, son ürün haline nerede dönüştüğü ve paketlendiğinin takip edilebildiği kullanım örnekleri hayatımıza girdiğini aktarıyor. “Türkiye’nin önde gelen gıda perakendecilerinden birisi ile ürün izlenebilirliğine dayalı bir proje ile çalışmamız bulunuyor” diyen Dal, ödeme süreçlerini blockchain’e taşımak için perakendeye de katkı sağlayan projeler başlatıldığını sözlerine ekliyor.
Blockchain’in Perakendedeki Potansiyel Riskleri
Dal ile görüşmemizde blockchain’in perakendedeki potansiyel riskleri üzerinde de durduk. Bu teknolojinin henüz olgunlaşma aşamasında olduğunu söyleyen Dal, perakende için özellikle iki alanda, zaman zaman sıkıntılar yaşanabildiğine dikkat çekiyor: “Perakende sektöründeki tedarik hızında her aşamadan doğru ve güncel bilgiye sahip olmak mümkün olamıyor. Bu nedenle herhangi bir aşamada yanlış bilgi ile blockchain sistemine kayıt olduğunda bu verinin değiştirilememesi problem oluyor.” Dal, Bu problemi ortadan kaldırmak için Ana Ürün, lokasyon ve firma verileri ile ilgili endüstriyel standartlar oluşturmak gerektiğine dikkat çekiyor ve perakendede GS1 organizasyonu GDSN (Global Data Sync. Network) veri havuz ağıyla blockchain’in fayda sağlamasına yardımcı olduğuna değiniyor. İkinci problem ise sistemin performansıyla ilgili. Dal, “Perakende gibi çok sayıda ürünün yüksek hacimlerde dolaşımda olduğu bir sektörde her noktadaki kaydı Blockchain teknik mimarisinde yaratmak operasyon hızına göre yavaş kalabiliyor” bilgisini veriyor.
