bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 70,314.84 0.94%
ethereum
Ethereum (ETH) $ 3,563.65 1.07%
bnb
BNB (BNB) $ 609.94 3.69%
solana
Solana (SOL) $ 187.37 1.90%
xrp
XRP (XRP) $ 0.620047 1.29%
cardano
Cardano (ADA) $ 0.647295 0.43%
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.214458 8.48%

Bitcoin (BTC) Fiyatındaki Yükseliş Farklı mı?

Bitcoin BTC 2

Son haftalarda Bitcoin (BTC) fiyatında yaşanan yükselme ile 2017’deki artış karşılaştırıldığında yatırımcı çeşidinin ve davranış eğiliminin değişmiş olması en önemli farklardan biri olarak görülüyor. 2017’de ICO’lara olan ilgiyle bireysel yatırımcıların alım yaptıkları ve medyanın da körüklediği bir ortamda 20.000 dolara yaklaşmış Bitcoin, bugünlerde (yazım tarihi itibariyle) 19.000 doları aştı (son 6 saat içinde büyük bir çekilme yaşandı); ve medya araştırmalarında o zamanki kadar bir ilgi görülmediği gibi analizler de artık bireyselden çok kurumsal yatırımcının itici güç olduğuna işaret ediyor.

Yatırımcı çeşidinin ve davranış eğiliminin değiştiği analizlerinin doğru olduğu varsayılırsa öncelikle bunun sebebini süreç içinde kripto ekosisteminin büyüyen, değişen, gelişen ve çeşitlenen yapısının, uygun küresel makroekonomik ortamla buluşmuş olmasına bağlamak gerekir. Dünyada parasal genişlemenin had safhada olduğu, değer koruma ve getiri arayışındaki bir likiditenin var olduğu bu uygun makro ekonomik ortamda, eskisine göre geleneksel finans kuruluşlarıyla çok daha fazla etkileşimde bulunmuş ve bulunan daha likit ve olgun bir kripto sektörü var: borsa, aracılık, takas/saklama, yatırım, ödemeler, data analiz, güvenlik ve hatta bankacılık gibi faaliyetlerde uzmanlaşan firmalar operasyonel anlamda kurumsal ve büyük yatırımcıya çok daha fazla kolaylık sağlayabiliyor. Dolayısıyla kurumsal yatırımcının risk-getiri analizinde ve portföy çeşitlendirmesinde Bitcoin’in artık bir varlık sınıfı (üstelik sınırlı arzı olan) olarak benimsenmiş olması doğal.

Bu çıkarım eşliğinde 2017’den farklı olduğu düşünülen bazı gözlemlere geri dönülecek olursa çeşitli kurumların analizlerinde yer bulan bazı başlıklar şöyle:

Değişen yatırımcı türü

Coinmetrics grafiğine göre 2013’den itibaren cüzdanında en az bir Bitcoin tutan adres sayıları düzenli olarak artarken, 2017’deki fiyat artışıyla beraber adres sayısı daha da artmış; bu seneki fiyat artışında gözlemlenmeyen bir durum. Diğer taraftan cüzdanında en az 1000 Bitcoin tutan “balinalar” diye tabir edilen adreslerin ise 2017’deki tırmanışta sattıkları şimdi ise Bitcoin’lerini tuttukları ve sayılarının arttığı gözlemlenmiş.

Bununla beraber başka bir grafikte daha genele bakılmış ve bugün 10 dolar ve üstü değerinde Bitcoin içeren adres sayısının 2017’ye göre çok daha fazla sayıda olduğu; bunun genel olarak bireysel yatırımcı sayısına işaret ettiği ve bu durumun 1, 100, 1000 dolar değerinde Bitcoin içeren adres sayısı için de aynı olduğu sonucuna varılmış.

Bu çıkarımlar yapılırken bir adresin bir kişi veya bir kuruma eşit demek olmadığı, birçok kullanıcı adına birçok hesapta Bitcoin saklanabileceği dolayısıyla adres sayıları ve bakiyelerden çok kesin sonuçlar çıkarılamayacağı göz önünde tutulmalı. Davranış eğilimi açısından bakıldığında örneğin aşağıdaki grafik tarihsel olarak al-tut yapmış cüzdanlardaki Bitcoin sayısının artarken al-sat eğilimi olan cüzdanlarda daha az Bitcoin olduğunu gösteriyor.

Kurumsal yatırımcılar için farklı piyasalar, farklı ürünler

Bitcoin türev piyasalarına bakıldığında dünyanın en büyük opsiyon ve vadeli işlemler (türev) borsası olarak bilinen Chicago Emtia/Ticaret Borsasında (CME) Bitcoin vadeli işlemler piyasasının büyümekte olduğu, açık işlemlerin yani henüz vadesi gelmemiş kontratların toplam değerinin bir milyar doları geçtiği görülüyor. Bu artışın çoğu Bitcoin fiyatındaki yükselmeye bağlı olsa da kurumsal yatırımcı daha regüle olmuş bir kanal üzerinden Bitcoin’e ulaşmayı yeğlediği için artan taleple de bağlantılı olabilir. Diğer yandan aşağıdaki grafikte, diğer daha az düzenlenmiş borsalardaki toplam açık işlemlere bakınca – ki buralarda kontrat alım satımının daha çok bireyler ve likidite sağlayıcılar tarafından yapıldığı varsayılırsa- CME’deki kurumsal katılımın piyasanın geri kalanıyla birlikte büyüdüğü görülüyor.

CME borsasında sunulan bitcoin vadelileri ilerisi için de önemli bir gösterge çünkü bu borsa ABD otoritesi CFTC tarafından regüle edilen,  güçlü altyapısı ve gözetim mekanizması olan likit bir borsa. Kurumsal yatırımcı katılımı bu rallinin sebeplerindense, takas vb. operasyonel ve regülatif zorluklarla uğraşmak istenmeyeceğinden Bitcoin işlemleri burada rahatça yapılabilir; borsanın Bitcoin ürünleri portföylere katılabilir. Gelecek açısından önemli başka bir nokta da eğer bir gün bu tarz kurallı, gözetimli borsalarda Bitcoin ETF’sine izin çıkarsa erişimin kolaylaşmasının yaratacağı katalizör etkisi olur.

2017’de olmayan ürün çeşitlerinden biri olan bitcoin opsiyon kontratlarında da açık işlemlerin artmış olması hem trader’ların Bitcoin’in gelecekteki fiyat beklentileri üzerine işlem yapabilmesi hem de Bitcoin arzını sağlayan madenciler için hedge yapma olanağı sağlaması açısından önemli görülüyor. Araç çeşitliliği açısından bakıldığında kripto para fonlarının büyüklüğü ve bazı tezgah üstü borsalarda hisseleri işlem gören fonların geldiği büyüklük (GBTC fonu yaklaşık 500.000 Bitcoin’e sahip durumda) uzaktan da olsa kriptoya bulaşmak isteyen bir sınıfın varlığına işaret ediyor. Kısaca yatırımcıya daha fazla araç sunulması Bitcoin’e daha fazla sermaye girişi olarak yorumlanmakta.

Borsalararası akışlar 

Bu sene mart ayı ortalarından beri Chicago borsası vadeli işlemlerdeki artışa paralel olarak Doğu Asya borsalarından Kuzey Amerika borsalarına doğru bir bitcoin akışı gözlemlenmiş.  Kuzey Amerika’da bitcoine ilginin 2017’ye göre çok daha fazla olduğu biliniyor ve eğer bu borsalararası akış katılımcı faaliyetini temsil ediyorsa Doğu Asyalı yatırımcıların bu boğa piyasasında hiç olmadığı kadar bitcoin sattığı anlamına gelebilir deniyor. Diğer taraftan bu akışlar mutlaka yatırımcıların uzun vadeli aktivitelerini göstermeyebilir; zira trader’ların tercihi de önemli; örneğin Doğu Asya’daki akışların bazıları trader’ların bitcoin yerine gittikçe piyasa değeri çok yükselmiş stablecoin tetheri tercih etmelerinin sonucu olarak da değerlendiriliyor.

Gerçekleşmiş piyasa değeri 

2017’den farklı olduğu düşünülen başka bir ölçüm de bitcoinin gerçekleşmiş piyasa değeri.  Bu değer hesaplanırken (toplam piyasa değerinden farklı olarak) 2009’dan beri hareket etmemiş bitcoinlerin piyasa değeri dikkate alınmıyor: sadece el değiştirmiş bitcoinler hesaba alınıyor ve bu rakam elinde bitcoin tutanlar için bir bakıma toplam bir maliyet bazı olarak düşünülüyor.

Grafiğe göre bugün 129 milyar dolar olan bu değer 2018 başında 90 milyar dolar değerinde ki yatırımcıların bitcoin satmaya daha az hevesli olduğu şeklinde yorumlanabilir. Eğer Aralık 2017’deki çıkıştan sonra yaşanan hızlı düşüş maliyet çok düşük olduğundan kar amaçlı satışlardan kaynaklandıysa bugün durumun çok farklı olduğuna dikkat çekiliyor: son senelerde bitcoin alanların, bitcoini 1 dolardan itibaren tutan, çok ucuzdan almış ilk yatırımcılara göre şimdiki fiyatlardan satmaya çok daha az istekli olmaları doğal. O zaman bu gerçekleşmiş piyasa değerinin artması şu anki yatırımcı setinin daha sabırlı olduğunun da göstergesi olabilir.

Gelişmekte olan ülkelerde Bitcoin fiyatlaması

Gelişmiş ülkelerin uyguladığı parasal genişlemeler sonrasında dolar ve euro gibi paraların enflasyonla değer kaybedeceği ve bitcoinin buna karşı güçlü bir koruma olduğu en çok tekrarlanan nokta. Bu paralar için henüz ufukta gözüken bir enflasyon olmasa da bazı gelişmekte olan ülkelerde durum böyle değil. Yerel paranın değer yitirdiği,  fiyat istikrarının kötü olduğu ve sermaye kontrollerinin olduğu birçok Orta ve Güney Amerika, Afrika, Asya ve Orta Doğu ülkesindeki kullanıcılar için bitcoine olan talep yerel paraya göre daha cazip durumda. 2017’den farklı olarak bu ülkelerde bitcoin borsası altyapısının daha gelişmiş ve borsada hesabı olan birey sayısı da küreselde artmış durumda (Cambridge Araştırmasına göre Aralık 2018’de yayınlanan raporda dünyada borsalarda 35 milyon kimliği onaylanmış kripto varlık kullanıcısı varken bu rakam Eylül 2020 raporunda 101 milyon olmuş). Dünya nüfusunun önemli bir bölümü için yerel paradan dijital varlığa geçişin anlamlı hale geldiği söylenebilir. 

Stablecoin’lerin durumu 

Bitcoin’deki fiyat artışını stablecoin’lere özellikle tether’e bağlayan ve tam tersine tether yaratımıyla bitcoin getirisi arasında korelasyon olmadığını gösteren tartışmalı görüşler mevcut. 2017’de bitcoin fiyatının en yüksek seviyede olduğu zamanlarda 1,5 milyar dolarlık stablecoin varken bugün bu rakam toplamda 23 milyar doların üstünde ve %75’i tethere ait; bu yüzden değerlendirmelerde dikkate alınıyor.

Tether vb. stablecoin’ler bilançosunda fiat para olan kurumlar tarafından kripto para üzerinden likiditeye giriş yapmak için kullanılan, bir satın alma veya sermaye girişinden çok varlık takası olarak yorumlanabilecek oluşumlar. Bilançosunda stablecoin olan ve çalışma sermayesi olarak bunu tutan şirketlerin de genelde piyasa yapıcılar, trading şirketleri, borsalar, girişim sermayesi şirketleri gibi kripto sektöründe faaliyet gösteren ve kripto üzerinden harcamaları olan şirketler olduğu söylenebilir. 

Stablecoin’lerin yarattıkları likidite değeri volatiliteye maruz kalmamalarına bağlanıyor, hatta bazı borsalarda bitcoinin rolünü çalar gibi tether ana işlem çifti olmuş durumunda. Bu durum bitcoin için olumsuz gözükse de tetherin bugünkü gücüne rağmen bitcoinin bugünkü fiyat seviyelerine gelmiş olması bitcoinin kendine özgü bağımsız bir varlık olarak sağlam duruşuna kanıt olduğu şeklinde yorumlanabilir. Diğer taraftan stablecoin sermayesinin kripto sektörünün sağladığı avantajlardan dolayı sistemden çıkmıyor olması gibi, eğer stablecoin’ler hakkında rezerv tutma vb. yasal sorunlar söz konusu olursa da, bu sermayenin bitcoine geçme olasılığının pozitif etkisi de öngörüler arasında.    

Kripto paralara açılan bankacılık

2017’de kripto şirketleri ve bankalar arasında hiç olmayan bir ilişkide bugün gelinen nokta da endüstriye hizmet veren bir çok banka bulunmakta, Silvergate, Signature, Metropolitan, Avanti, Kraken gibi. Bunlar Fed rezervlerine erişebilecekler ve müşterileri adına kripto varlıkları yönetebilecekler; üç sene evveline göre bankacılık ortamı büyük ölçüde iyileştirilmiş durumda. Bu tip bankaların sonuçta kriptoyla iş gören kurumlara hizmet veriyor olmasına benimsenme ve yaygınlaşma açısından olumlu bakılıyor. 

Kalıcılık

Bitcoin fiyatında yazım tarihi itibariyle yaşanan çıkış ve bunun 2017’deki duruma kıyasla çok daha sağlam sebeplere dayanıyor olması konusunda uzlaşma oluşmuş gibi duruyor: her geçen gün dünyaca ünlü bireysel ve kurumsal yatırımcılar bitcoin yatırımlarını açıklıyor, şirketler bilançolarına bitcoin katıyor, ödeme şirketleri gibi fintek kuruluşları bitcoin pastasından pay almaya girişiyor ve ekonomik/finansal yönetimler cephesinde de dijital/kripto paralar en önemli gündem başlıklarından. Salgının yol açtığı makroekonomik şartların da (dünyada negatif faizli tahvillerin büyüklüğü 17,5 trilyon dolara gelmiş durumda) bitcoinin artık iyice bir varlık sınıfı olarak benimsenmesindeki rolü malum. 

Tarihsel olarak her varlık sınıfında inişler çıkışlar görülmesi ne kadar doğalsa bitcoin fiyatında da konjonktüre ve ekosistemin gelişimine bağlı olarak iniş çıkışlar görülmesi doğal olacaktır. Kripto paralarda bireysel/kurumsal yatırımın uzun vadede eğilimini kestirmek hem göreceli olarak daha yeni bir varlık olduğundan hem de klasik değerlemelere tabi olmadığından kolay değil. Diğer taraftan,  bitcoin sisteminin eksikliklerini tamamlayarak yavaş ama sağlam adımlarla doğru yönde büyümesi, şüphe götürmeyen kalıcılığının istikrarını güçlendirecektir.

Bu makale yatırım tavsiyesi veya önerisi içermemektedir. Her yatırım ve alım satım hareketi risk içerir ve okuyucular karar verirken kendi araştırmalarını yapmalıdır.

btchaber bh logo

Didem Kurunç

İEL ve İşletme Fakültesi mezunudur. ABD’de yüksek lisans (MSc in Finance) eğitimini onur derecesiyle bitirmiştir. Bir süre özel sektörde finans alanında çalışmış ve finans dalında doktora eğitimini tez aşamasına kadar devam ettirmiştir. Eğitim, finans ve finansal okuryazarlık ilgi alanları arasındadır ve bu konularda bağımsız danışmanlık yapmaktadır.
https://www.btchaber.com/





Blokzincirin ve kripto paraların, geleceği nasıl değiştireceğini bugünden öğrenin.
btch x banner
btch youtube banner
Bağlantıyı kopyala