Kriptoparalara artık kriptovarlıklar deniliyor. Ben de bu tanımı kullanıyorum. Daha kapsayıcı olduğunu düşünüyorum. Zira 1000’lerce ‘coin’ ya da ‘token’ın hepsi para işlevine sahip değil. Birçok kriptovarlık para değil de hisse senedi gibi çalışıyor.
Ancak gördüğüm kadarıyla ‘kriptopara’ yerine ‘kriptovarlık’ diyelim akımını başlatanların niyeti benim gibi kapsayıcı olmak değil. Merkezi sistemin blockchain düşmanı aktörleri bu ifadeyi blockzincir üzerinde oluşan projelere ilgiyi hatta güveni azaltmak için yaygınlaştırmaya çalışıyor.
“Kriptolar para değil hele Bitcoin hiç değil” diyorlar. En önemli dayanakları ise devlet ve para bağı. Bu arkadaşlara göre devlet yoksa para da olmaz. Devletlerin onayı olmadığına ve ödemelerde kullanılmadığına göre Bitcoin de para değildir.
Oysa tarih öyle söylemiyor. MÖ 3000’li yıllarda Sümer’lerde ilk şehir devletleri kuruldu. Buna rağmen para benzeri varlıklar örneğin deniz kabukları bundan binlerce yıl önce, devlet nedir bilmeyen kabile toplumlarında kullanılıyordu. Mesela Orta ve Güney Kaliforniya’nın yerli kabileleri bazı özel salyangoz kabuklarını MÖ 7000’den itibaren süs eşyası ve para olarak kullanmaya başlamıştı. Yine Maldivler’de çıkarılan Monetaria Moneta isimli bir salyangozun kabukları, binlerce yıl Asya, Afrika ve Pasifik Adaları’nda bir devleti ve bizim bildiğimiz anlamda bir medeniyeti olmayan sayısız kabilede para olarak kullanılmıştı. Batı Pasifik’te Yap Adası ve çevresindeki adalarda ise kabile toplumları bir devletleri olmadığı halde büyük taşlardan Rai denilen paralar oluşturmuştu.
Aslında paranın ille de devlet ile bağlantılı olması gerekmediğini görmek için binlerce yıl geriye gitmeye de pek lüzum yok. Gözümüzün önünde sapa sağlam bir örnek var: Altın.
Altın’ın kıymetli olması için devlet onayına ihtiyaç yoktur. Bütün dünyada hemen hemen tüm insanlar için Altın değerlidir ve yeri geldiğinde para olarak da kullanılır. Bitcoin’e para demeyelim diyenler tabii ki Altın’ı da para olarak kabul etmek istemiyor. Bunlara, Rusya saldırısından kaçan Ukraynalılarla ya da Suriye İç Savaşı’nda yıllarca çalışıp oluşturdukları birikimlerini kurtarmaya çalışan sığınmacılarla konuşmalarını tavsiye ederim. Sınırı geçmeye çalışırken, kendilerinin ve ailelerinin hayatları tehlikede iken, en gerekli anda Altın ile ödeme yaptıklarına dair yüzlerce hikaye bulabilirler. Haydi bu mazlum insanlara ispat edin Altın’nın para olmadığını. Zaten Altın para olmasaydı para üretimi ile görevli merkez bankalarının hepsinin kasasında da Altın olmazdı.
Altın ve Bitcoin benzer özellikleri olan paralardır. Merkeziyetsizdirler. Bitcoin’in ya da Altın’ın bir CEO’su, genel merkezi vb yoktur. Altın ya da Bitcoin fiyatları düşerse başvuracağınız herhangi bir makam da yoktur. Oysa doların hem CEO’su hem de genel merkez binası vardır: Fed doların genel merkezi, Fed Başkanı da adeta CEO’sudur. Dolar çok düşerse ya da fazla yükselirse insanlar Fed başkanının kapısını çalar. Ondan bir şeyler yapmasını isterler. Altın ve Bitcoin dünyada sınırlı sayıda vardır, değerlerini kanıtlamaları için devlet onayına ihtiyaçları yoktur. Oysa dolar sınırsızdır ve değeri olabilmesi için devlet onayına ihtiyacı vardır.
Bu aşamada merkeziyetçi yapıları savunan ekonomistler, akademisyenler ve özellikle bazı bürokratlar paniğe kapılıyor. Bitcoin’in para kabul edilmesi halinde devletin ulusal parasını hatta devletin kendisini yok edeceğini sanıyorlar. Bunun kadar boş bir korku olamaz. Altın ulusal paraları yok mu ediyor? Aksine merkez bankaları çıkardıkları milli paralarını daha kuvvetli yapabilmek için rezervlerine bol bol Altın koyuyor.
Bitcoin için de durum aynı. Blokzincir teknolojisi sayesinde dünyanın en güvenlikli bilgisayar ağı üzerinde çalışan, 100’lerce milyon ekonomik aktörün küresel çapta kabul ettiği bir para Bitcoin. Kapatılamıyor, hacklenemiyor ve kayıtlar değiştirilemiyor. Ayrıca Bitcoin, Blokchain teknolojisinin gelecek potansiyeli ve sınırlı üretim nedeniyle uzun vadede sürekli büyük değer kazanıyor.
Bunları da anlatınca para tarihi konusunda cahil olan, genelde hayatlarında piyasada hiç gerçek bir iş yapmamış bu beceriksiz teorisyenler hezeyan halinde: “Devlet senyoraj hakkını ve sınırsız para basma ayrıcalığını bırakmaz” diye bağırıyor.
Yine tarih kendilerini yalanlıyor. Hayatla ve gerçeklerle bağını koparmamış becerikli devlet insanları ve merkez bankacıları bu sözde ‘hak’ları zamanı geldiğinde kendileri devretmiştir. Akıllı yöneticiler her şeyi kendileri idare etmeye çalışmak yerine özellikle ekonomik sorunları merkeziyetsiz sınırlı para kullanarak piyasanın çözmesini sağlamıştır. Mesela İstanbul’un kurucusu meşhur Roma İmparator’u Konstantin: Romanın yıkılış döneminde son imparatorlar altın ve gümüşü bir kenara bırakıp istedikleri şeyi para yapabileceklerini düşündüler. Sonunda o kadar çok sınırsız para bastılar ki ülke hiperenflasyona sürüklendi. Konstantin bu durumdan kurtulmak için doğuya kaçtı ve İstanbul’u kurdu. İlk yaptığı işlerden bir tanesi de parayı tamamen %100 altına bağlamak oldu. Yani güya sınırsız para basma hakkını kendi kendine ortadan kaldırdı. Hiperenflasyon içinde boğulan Batı Roma yıkılırken, Konstantin’in kurduğu Doğu Roma yüzlerce yıl daha ayakta kaldı. Aynı şekilde 1870’lerin başında milli birliğine kavuşan Almanya ilk iş olarak milli parası Mark’ı %100 altına dayandıracağını ilan etti. Yani kasada ne kadar Altın varsa ancak o kadar kağıt para basacağına söz verdi. Kendi kendine senyorajdan ve sınırsız para üretimi hakkından vazgeçti. Arkasından tüm dünya Almanya’yı takip etmek zorunda kaldı. Böylece “Klasik Altın Standardı” dediğimiz dönem yaşandı. Özellikle Avrupa ve Amerika’da ekonomiler hızla gelişti. 2. Sanayi Devrimi ile bugünkü uygarlığımızın temeli atıldı. Çünkü ekonomide tam güven ortamı ve etkin kaynak dağılımını sağlamak bu sözde haklardan çok daha önemlidir.
Günümüzde Bitcoin de Altın ile aynı özelliklere sahip adeta Altını dijitale taşıyan bir paradır. Akıllı ve uzak görüşlü devlet insanları Merkez Bankası kasalarına Altın yanında Bitcoini de zamanla mutlaka koyacaktır. El Salvador ve Orta Afrika Cumhuriyeti gibi ülkelerle bu hareket çoktan başladı bile. Örneğin Türkiye son yıllarda dolar karşısında TL’yi savunacağım diye 128 milyar $ rezervinin tamamını harcamasaydı; bunun sadece 20 milyar $’ını Bitcoin vb kriptovarlık yatırımlarına ayırsaydı bakın neler olurdu: Bitcoin 2020-2021 döneminde 3000 $’lardan 69 bin $ seviyelerine yaklaşık 23 kar artış gösterdi. Aynı dönemde bir çok başka kripto varlık 100 katta fazla yükseliş yaşadı. Çok muhafazakar bir tahmin ile Türkiye profesyonel fon yönetimi altında kriptovarlıklarda 20 milyar $’ını en az 30’a katlayabilirdi. Yani doğru zamanlama ile kasasında ki değer 600 milyar $’a ulaşabilirdi. Böylece hem devlet hem de milli paramız TL çok kuvvetli olurdu.
Demek ki Bitcoin ve blokchain korkulduğu gibi devleti ya da milli parayı yok etmek için değil aksine çok daha kuvvetli hale getirmek için mükemmel şekilde kullanılabilir.
Tüm dünyada Bitcoin’e para demeyelim diyenler ne halkları, ne devletleri ne de ulusal paraları filan umursamıyor. Onların tek dertleri merkezi sistem içerisindeki hakim rollerini korumak. Bunun için gerekirse zulüm uygulamakdan da çekinmiyorlar.
Bitcoine para demeyelim diyenler, hayat pahalılığı demeyelim Putin fiyat artışı diyelim, zam demeyelim güncelleme diyelim, ya da terörist demeyelim özgürlük savaşçısı diyelim, PKK demeyelim YPG diyelim vs vs diyenler ile aynı kafadadır…
