Tarih boyunca toplumsal dönüşümler istisnasız bir biçimde teknoloji sayesinde olmuştur. Şimdi de belki bin yıllık belki daha da uzun bir zaman aralığının ardından yeni bir toplumsal dönüşüm çağını yaşamaktayız. Bunu düşünmeme sebep olan yenilik de blokzinciri üzerinde varlıkları kayda geçiren yeni bir bürokratik sınıfın doğmuş olması ve bu yeni sınıf insanın sürekli yeni ve kendine özgü araçlarını üretmekte olmaları. Ancak önce verilen durum nedir onu bir inceleyelim:
Bizlerden Satın Almamız Beklenen Distopyalar…
Bir dönüşüm çağına girdiğimiz şu yıllarda, dünyada insan topluluğunun inanması, satın alması istenen bir gelecek fikri veya vizyonu var. Bu gelecek vizyonuna göre insan hayatı ve sosyal ilişkilerimiz komplikeleştikçe, bizler bir kafesten çıkıp daha geniş başka bir kafese geçmekteyiz ve bu böyle devam edecek. Yani ilişkiler ve teknolojik gelişmeler topluma yayıldıkça bizler git gide daha totaliter ve daha karamsar bir dünyaya gözlerimiz açacağız. Buna inanmamız için yoğun bir baskı var üzerimizde, özellikle de son on yılda.
Oysa daha kompleks (karmaşık) bir sosyal yapı geldikçe, bir küçüğünden çıkıp daha büyük bir kafese geçileceği fikri sadece tek bir gelecek senaryosunda mümkün olabiliyor: O da merkezi ve hiyerarşik yapının hakim sistem olarak kalmaya devam etmesi durumunda. Yani mesela Facebook gibi bir uygulamanın tepemize iyicene çıkıp tüm sosyal hayatımızı izlediği gibi bir de ticari ve parasal ilişkilerimizin de içine girip onları takip ettiği ve kapsadığı bir dünyada elbette ki distopik filmlerin senaryoları başımıza gelecektir.
Ancak bu girişle söylemek istediğim, bu senaryoların başımıza gelmeyeceği yeni bir dönüm noktasında olduğumuz gerçeğidir. Black Mirror serilerinin ve diğer distopya filmlerinin bize sunduğu gelecek vizyonları, hiyerarşik ve merkezden çepere genişlemeye devam edecek olan lineer bir gelişim çizgisi olacağını varsayıyor. Ancak bu karamsar gelecek senaryolarının varsaydığı başka bazı şeyler daha var; örneğin merkezi fiat paralarının değerlerinin sonsuza kadar sürdürülebilir olduğu düşüncesi. Bildiğiniz ve yaşadığımız gibi, artık bankaların ve fiat para sistemlerinin çöküşlerine kaçınılmaz olarak bakılıyor, sadece bunun hangi hızda ve hangi vadede olacağı konusunda görüş ayrılıkları var.
Merkez ve Çeper İlişkisi
Merkezi idari yapılar ve hiyerarşik toplum tasarımı insanlığın ne kaderi ne de kaçınılmaz gerçeği. Bunun böyle olmadığını eldeki antropolojik verilerle ispatlayan yeni bir kitabı okumaktaydım, konuyla ilgili olanlara da hararetle tavsiye ederim (Ref:1) Occupy Wall Street akımının teorisyeni David Graeber’in 2020’deki zamansız ölümünden önce yazılmış olan kitabının adını dilimize “Herşeyin Şafağı” diye çevirebiliriz. “Borç: İlk 5000 Yıl” isimli kitabı dilimize çevrilmiş ve çok okunmuştu. Bu önemli yazarın Kasım ayı başında İngilizce olarak çıkan son kitabında işlediği konular, devlet ve toplum ilişkisi, toplumların tarih boyunca kendi içlerinden nasıl yönetişim biçimleri çıkardıkları ve ilkel insanların antropolojik geçmişinde bu yönetişim biçimlerinin nasıl yer aldığı. Bu kitap örneğin Yuval Noah Harari gibi distopya iteleyicisi yazarların tezlerine antropoloji biliminden gelen verilerle, her coğrafyadan ve her çağdan alınma kaynaklarla çomak sokuyor, bu tür yazarların bizi korkutarak yansıttıkları kendi karamsar gelecek vizyonlarını sorgulamaya açıyor. İşte yine bu kitapta merkeziyetsiz bürokrat bir sınıfın, devletlerin ve toplumların kaderini nasıl değiştirebileceğine dair ipuçları da var.
Artık her konuyu merkezilik-merkeziyetsizlik ya da yeni bir terminolojiyle merkez– çeper düzleminde tartışmamız gerekiyor: Ortalarında belirli bir merkezin olduğu sistemler Orta Çağ’dan beri Doğu ve Batı’da gelişen medeniyetler içerisinde hakim paradigmayı inşa etmişlerken, artık internet, açık kaynak yazılımlar ve blokzincir üçlüsü ile belirli bir merkezi olmayan yapılar sosyal ve teknolojik dönüşümün gerçekleştiği yeni ortamlarımız haline geldiler. Artık DAO’ları konuşuyoruz: Kitlelerin kendi kendilerine nasıl merkeziyetsiz sistemler kurabileceklerini, bu sistemleri piramit-vari hiyerarşiler olmadan nasıl yöneteceklerini konuşuyoruz.
Bürokrat Sınıf Olarak Blokzincir Yazıcılığı
Sümer’de, Eski Çin’de ve Eski Mısır’da kayıt tutma işini yapan özel yazıcı sınıflar bulunurdu. Bunlara bir tür tapınak rahipleri olarak da bakılabilir, zira devletin tüm işlerini, iç ve dış ilişkilerini kayıda geçiren bu bürokratlar özel bir eğitimden geçerler, özel yetkilere sahip olurlardı.
Şu anda benim gördüğüm kadarıyla blokzincirleri üzerinde akıllı kontrat denilen bilgisayar yazılımlarını üreten yazılımcılar yeni bir “rahip bürokrat” sınıf oluşturmaktalar. Bu sınıfı oluşturan bireyler bunu bilinçli bir şekilde yapmıyorlar elbette: Olay kendiliğinden gelişiyor. ERC-20 token’lar başta olmak üzere yeni varlık sınıflarını Ethereum ve diğer blokzincir platformları üzerine genellikle de Solidity dilini kullanarak geçiren 20’li yaşlarda gençlerin oluşturduğu bir yazıcı bürokrat sınıf oluşmakta.
Bürokrat kelimesini yadırgıyor olabilirsiniz ancak benim son yıllarda gördüğüm kadarıyla akıllı kontrat yazılımı üreten gençler tam anlamıyla, mistik bir güce hakim olabilen karizmatik, fiat para ile alakası olmayan, klasik şirketlerdeki işleri alaya alan, coin ve token arbitrajından epey gelir elde eden (etmiş ya da etmekte olan) kendine özgü yazıcı bir sınıf, adeta Eski Mısır’ın tapınak rahipleri…
Bunların öne çıkan özelliklerini de şöyle sıralayayım:
- Yaşları genellikle 18 ile 35 arasında, ortalamaları 24-25 civarı. Coğrafi konumları önemli değil, nerede yaşadıkları tamamen kendi seçimlerine kalmış.
- Klasik bilgisayarcılara benzemiyorlar. Bu bürokrat grubun özelliği kullandıkları platformların sadece teknolojik değil aynı zamanda ideolojik özelliklerine de hakimler. Bu gençler ne yaptıklarını çok iyi biliyorlar. Hiçbir patrondan emir almıyorlar ve tamamen eşitlik içeren ortamlarda üretmeyi tercih ediyorlar.
- Bu sınıfa dahil olmak hiç kolay değil, benim bildiğim Türkiye’de bu bürokrat sınıfa dahil edebileceğim 10-12 kişi ya var ya yoktur.
- Blokzincir teknolojilerini yakından takip ediyorlar. Yeni çıkan platformları inceliyor, didikliyor ve tanıyorlar. Bol okuyor ve bol bol da kendi aralarında konuşuyorlar, yazışıyorlar. Dışarıdan kimselerle ilgileri yok, eski bilgisayar yazılımcılarını da dışarıdan kişiler olarak algılıyorlar.
- Para kazanmak için yapmaları gereken fazla bir şey yok. Haftada en çok 4-5 saat harcayarak anne-babalarının bir yılda kazandıkları parayı bir haftada air drop veya yeni token fırsatları içinden elde ediyorlar. Kalan zamanda da dünyanın geleceğini şekillendirecek önemli bir projeye destek veriyor ve tabii oradan da yine yüksek bir gelir elde ediyorlar.
- Kullandıkları ortamlar, Twitter, Medium, Discord, Telegram grupları ve tabii Reddit. Bu bürokrat sınıfa dahil yazıcılar asla pump-dump gruplarına üye olmuyor ve fenomenlere sadece gülüyorlar.
tl;dr
Genelde tl;dr kaydı yazının başına konur, yazının gerisini okumak istemeyenlere özet en başta sunulur. Ben sona koyuyorum, özet/sonuç yerine. Bu yazının özeti de şu: Yeni bürokratik bir sınıf ortaya çıkıyor. Bu sınıf kendine özgü ve kapalı özellikler sergiliyor, bu sınıfa dahil olmak kolay değil ve bu insanların yaptıkları işlerden yeni bir toplum yapısı ve yeni bir gelecek vizyonu çıkıyor.
Referans:
1) The Dawn of Everything: A New History of Humanity – November 9, 2021 by David Graeber, David Wengrow.
